Er is meer aandacht nodig voor eerste-generatie wetenschappers: 'Er zit veel strijd in'

"We denken vaak dat het niet uitmaakt of je ouders hebben gestudeerd, omdat we denken dat Nederland een meritocratie is. Maar je ziet toch een ontzettende ongelijkheid", zegt Eddie Brummelman, docent en onderzoeker aan de UvA. "In Nederland is de data nog niet beschikbaar, maar in Amerika is bij de mensen die gepromoveerd zijn en werken op een universiteit de kans vijfentwintig keer groter dat hun ouders zelf ook gepromoveerd zijn. Op een prestigieuze universiteit is die kans vijftig keer zo groot."

Niet met de paplepel ingegoten gekregen

Brummelman vertelt dat De Jonge Academie in het najaar van 2023 hoopt hun rapport te publiceren. Momenteel vinden er interviews plaats met eerste generatie wetenschappers. "In die eerste reacties zeggen zij dat ze toch wel kansenongelijkheid zien. Dat ze het gevoel hebben dat ze worden beoordeeld op gebruiken, vaardigheden en kennis die ze zelf niet met de paplepel ingegoten hebben gekregen."

De onderzoeker legt uit dat het in het financiële aspect zit, omdat het hier vaak gaat om kinderen uit minder vermogende gezinnen, maar dat er ook een psychologisch component is. "Hoe treed je in contact met een met een hoogleraar? Hoe krijg je een promotie plek? Hoe verkoop je jezelf en je eigen onderzoek aan je collega's? Sommige mensen hebben aan de keukentafel leren debatteren en leren presenteren en een andere niet", legt Brummelman uit.

Frictie

Brummelman is zelf ook eerste-generatie wetenschapper en hij legt uit dat het kan voelen alsof er frictie is tussen de wereld waarin je bent opgegroeid en de wereld waarin je nu werkzaam bent. "Stel, je komt uit een arbeidersgezin waarin werk wordt gezien als iets wat je met je blote handen doet. Dan heb je het gevoel dat je voortduurt moet verantwoorden wat je doet. Andere kant heb je misschien ook het gevoel dat je dat je je achtergrond verloochent omdat jouw werk niet in lijn ligt met de normen en waarden waarin jij bent opgevoed. Daar zit heel veel strijd in."

Eerste-generatie wetenschappers halen vaak juist ook inspiratie uit hun achtergrond, zegt de onderzoeker. "Veel collega's die eerste-generatie wetenschappers zijn doen maatschappelijk gedreven onderzoek omdat ze het werk dat ze doen toegankelijk willen maken voor de samenleving." Het kan dus een hele frisse blik geven, merkt presentator Ghislaine Plag op. "Ja precies. En dat geeft ook aan; we hebben de diversiteit in Nederland echt nodig. Als we daar niks aan doen lopen we ontzettend veel talent en waardevol onderzoek mis", zegt Brummelman.