Computers doen vaak dezelfde uitspraak als rechters van vlees en bloed

De onderzoekers namen 584 zaken waarin het Europese Hof voor de Rechten van de Mens al een uitspraak heeft gedaan. Alle gevallen hadden betrekking op een van drie Europese mensenrechtenartikelen: Artikel 3: het verbod op marteling en vernedering; Artikel 6: het recht op een eerlijk proces; en Artikel 8: het recht op respect voor privé- en familieleven, eigen huis en briefgeheim. De helft van alle gevallen leidde tot een veroordeling, de andere helft tot vrijspraak.

Bennie Mols vertelde in De Ochtend op NPO Radio 1 over het onderzoek:

Computers worden steeds beter

Het computerprogramma kreeg de Engelstalige samenvattingen voorgelegd van deze zaken. Die zijn voor iedereen online beschikbaar. De computer leerde uit deze teksten de relevante feiten te destilleren en ze vervolgens te leggen naast de wetteksten uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ten slotte leerde hij op basis van de feiten en de wetteksten te redeneren of iemand wel of niet schuldig is.

De onderzoeksresultaten laten aan de ene kant zien dat computers zeker niet de perfecte rechters zijn en dat er genoeg ruimte voor verbetering is. Aan de andere kant is 79 procent een aanzienlijk goed percentage voor zoiets complex als het doen van een gerechtelijke uitspraak. De resultaten laten ook zien hoeveel beter computers in de afgelopen jaren zijn geworden als het gaat om het begrijpen van complexe, in natuurlijke taal geschreven teksten en het redeneren daarover.

Het einde van de rechter?

Menselijke rechters hoeven echter niet te vrezen voor hun baan, zo zeggen ook de onderzoekers. Zij zien deze computerprogramma’s niet als vervanging, maar als aanvulling op het werk van menselijke rechters. Zo kunnen menselijke rechters kunstmatige intelligentie gebruiken om snel een eerste schifting te maken van zaken die het meest waarschijnlijk een schending van de mensenrechten zijn. Ook kunnen ze snel patronen vinden in zaken die in het verleden tot eenzelfde uitspraak hebben geleid. Kortom: de computer als slimme dossiervreter, die de behandeling van zaken kan versnellen.

Nu al gebruiken rechters en advocaten steeds vaker software om bijvoorbeeld op concepten in plaats van op woorden te zoeken in documenten. Onderzoek waarover De Kennis van Nu eerder dit jaar berichtte, liet zien dat naar schatting 13 procent van het juridische werk van advocaten geautomatiseerd kan worden.

Begin deze maand was in het nieuws dat Nederlandse rechtbanken de komende jaren zo’n duizend arbeidsplaatsen gaan schrappen als gevolg van automatisering.

Bron: Nikolaos Aletras et al. Predicting judicial decisions of the European Court of Human Rights: a Natural Language Processing perspective. Peer J Computer Science, 24 oktober 2016