COVID-19 en de moderne mens: een evolutionaire mismatch

Van Vugt, deze week te gast bij de NTR podcast Lezen in het Donker, begint bij de constatering dat we nu met veel meer mensen bijeen leven dan vroeger. Virussen en andere ziekteverwekkers kunnen zich daarom veel makkelijker verspreiden. Bijkomend probleem is dat een van onze verdedigingsmechanismen - walgen van vieze dingen die ziektes kunnen verspreiden - niet werkt omdat mensen het virus al kunnen verspreiden voor ze symptomen hebben.

Daarnaast hebben we een diepgeworteld sociaal instinct. Dat moet je tijdens een lockdown goeddeels uitschakelen, terwijl je juist in moeilijke tijden graag het gezelschap van anderen wilt. Ook beschikken we niet altijd over de goede leiders. In oorlogstijd heb je misschien een dominante, autoritaire leider nodig, maar niet voor het bestrijden van een pandemie. Landen als de VS en Brazilië zijn in dit opzicht in het nadeel.

Information overload

Ook ons instinct om in moeilijke tijden zoveel mogelijk informatie te verzamelen voor het maken van de juiste keuze keert zich nu tegen ons. Er is nu zoveel informatie dat ook onbetrouwbare informatie zich moeiteloos kan verspreiden. En de neiging om succesvolle personen te kopiëren helpt ook niet echt, als die persoon een succesvolle influencer is zonder veel wetenschappelijke kennis.

Tot slot is er nog een andere sociale mismatch, aldus Van Vugt: onze neiging om buitenstaanders - die ons zouden kunnen besmetten - buiten te sluiten. Op veel plekken gingen en gaan grenzen dicht, terwijl internationale samenwerking juist van groot belang is om de pandemie het hoofd te kunnen bieden.

Psychisch gevaar van tweede golf

Mocht er later dit jaar toch een tweede golf van besmettingen optreden, dan zouden mensen het daar psychisch wel eens extra moeilijk mee kunnen krijgen, denkt Van Vugt. Hij ziet dat Nederland nog niet goed is voorbereid op de psychische effecten van zo'n tweede golf, terwijl een tweede periode van sociale isolatie wel eens een extra grote impact zou kunnen hebben,

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap