Dit visje herkent zichzelf in de spiegel

Wetenschappers hadden een streep op het hoofd van de visjes gezet, en een spiegel in het aquarium. De visjes leken te beseffen dat de streep die ze in de spiegel zagen op hun eigen hoofd zat: ze probeerden de streep te verwijderen door met hun hoofd over de bodem te schuren. Een duidelijke aanwijzing, schrijven de onderzoekers in PLoS Biology, dat de visjes zichzelf in de spiegel herkenden.

Zelfbewuste visjes?

Maar wat zegt die spiegeltest nu eigenlijk? Is die een bewijs van zelfbewustzijn? En wat verstaan we dan onder zelfbewustzijn? De wetenschappers vroegen de bekende Nederlandse primatoloog Frans de Waal om zijn licht te laten schijnen over dit onderzoek. Focus benaderde hem, waarop De Waal deze audioboodschap toestuurde:

Volgens De Waal is het tijd om te gaan onderzoeken welke verschillende vormen van (zelf)bewustzijn er bestaan. In zijn commentaar gebruikt hij de metafoor van de ui - die immers uit allemaal verschillende laagjes bestaat. Jezelf herkennen in de spiegel zou dan zo'n laag zijn. Je zou kunnen speculeren dat mensen dan over meerdere lagen van bewustzijn beschikken.

Het bewustzijn afpellen

Mensen realiseren zich rond hun vijfde levensjaar bijvoorbeeld dat als zijzelf gedachten en gevoelens en bewustzijn hebben, dat andere mensen daar waarschijnlijk ook over beschikken. Dat besef - dat andere mensen ook een geest hebben - staat in de filosofie bekend als Theory of Mind.

Om in de analogie van De Waal te blijven: wellicht pellen we binnenkort de uit van het menselijk bewustzijn verder af dankzij het poetslipvisje.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap