Een pleidooi voor de Leidse negen

Jan Bransen is hoogleraar filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Het onderwijssysteem is een van zijn centrale onderzoekssubjecten, en hij vindt dat dit radicaal op de schop moet. Waar pleidooien tegen cum laude normaal gericht zijn op de prestatiedruk die dergelijke predicaten met zich meebrengen, vindt Bransen vooral dat het de ontwikkeling van mensen in de weg staat. Met cum laude, maar ook met cijfers an sich, zijn leerlingen te veel bezig met zich te schikken naar wat docenten van hen verwachten. Dit gaat ten koste van intrinsieke motivatie en nieuwsgierigheid.

Grootse prestaties

Bransen denkt dat cum laude en eigenzinnigheid weinig met elkaar correleren. Studenten die uitzonderlijk presteren zijn vaak de braafste jongetjes van de klas. Ze zijn vooral goed in het opvolgen van de regeltjes, terwijl eigenzinnigheid volgens hem juist iets is dat mensen tot echt grote prestaties drijft. Hoe zorg je ervoor dat leerlingen nog buiten de gebaande paden denken als deze binnen het onderwijs zodanig zijn uitgetekend?

Concrete verbeteringen

In de ideale wereld beoordelen studenten zichzelf, zo denkt Bransen. Jezelf willen verbeteren is wat hem betreft een vruchtbaardere bodem voor ontwikkeling dan competitie met anderen − op gebied van educatie althans. In dit opzicht voert hij voorlopig een eenzame strijd. De vraag is of Nederland ooit klaar zal zijn voor dusdanig verregaande hervormingen van het onderwijssysteem. Tot die tijd zijn zesjes volgens Bransen zo slecht nog niet, als studenten zich daarnaast maar op andere manieren ontwikkelen.