Kan de computer binnenkort gedachtenlezen?

Stel je voor: je kijkt met een hersenscanner in iemands brein, haalt de opgevangen signalen door een computerprogramma en voilà: daar klinken de gedachten die in iemands hoofd zitten. Aan de Amerikaanse Columbia University hebben ze een eerste stap in die richting gezet.

Aanvankelijk klonk dat nog niet zo goed. Luister zelf maar:

Maar vervolgens lieten ze kunstmatige intelligentie los op de signalen, een zelflerend neuraal netwerk om precies te zijn. En toen klonk het resultaat zo:

De eerste klanken zijn nog vaag, maar daarna hoor je de stem vrij duidelijk in het Engels tot negen tellen. Helaas was het niet zo dat de proefpersonen in gedachten aan het tellen waren. De wetenschappers lieten de getallen horen via luidsprekers, en de proefpersonen luisterden daarnaar. De computer herkende dus in het brein van de proefpersonen waar ze naar luisterden.

Het uitgelezen brein - stap 1

Een eerste stap in de richting van gedachten lezen, zou je kunnen zeggen. Het zal vast nog een flinke tijd duren voordat slimme algoritmes erin slagen om de combinatie van woorden, beelden, geluiden, herinneringen en associaties die wij denken aan ons hoofd weten te ontfutselen.

Dat is misschien goed nieuws voor mensen die warde aan hun privacy hechten en er niet aan moeten denken dat bedrijven en overheden in de toekomst hun gedachten misschien wel kunnen lezen. Maar het is slecht nieuws voor locked-in patiënten, die nog wel bij bewustzijn zijn, maar geen enkele controle hebben over hun lichaam. Voor deze groep zou zo'n technologie het immers mogelijk kunnen maken om weer met de wereld te communiceren.

Woorden lezen, of beelden?

Dit Amerikaanse onderzoek ging over het herkennen van woorden in het menselijk brein. Een aantal jaren geleden probeerden wetenschappers dat al eens met beelden. Ze lieten mensen naar youtube-beelden kijken, en keken tegelijkertijd wat er in hun brein gebeurde. De computer bleek in staat om een wazige versie te reproduceren van de beelden waar de mensen naar keken:

Het is goed je te realiseren dat dit soort onderzoek alleen gedaan kan worden met MRI-scanners, loodzware en peperdure machines die je voornamelijk in ziekenhuizen aantreft. In het dagelijks leven zitten je gedachten voorlopig nog veilig in je eigen hoofd.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap