Gaan er straks meer mensen dood aan bacteriën dan aan kanker?

Antibioticaresistentie is een groeiend probleem: bacteriën kunnen zich steeds beter verweren tegen de medicijnen die we hebben. Het grote gevaar is dat we bacteriële infecties daardoor op een gegeven moment helemaal niet meer kunnen behandelen.

Als we nu geen nieuwe antibiotica introduceren, zou het best eens kunnen dat er in 2050 meer mensen overlijden aan antibioticaresistente infecties dan aan kanker, zegt onderzoeker Peter Nibbering (Leids Universitair Medisch Centrum) in nachtprogramma Focus.

Lichaam bedekt met bacteriën

Nibbering ontwikkelt een antibioticum dat op een andere manier werkt dan ‘klassieke’ antibiotica. In het lab maakte hij een stofje dat hij afkeek van ons eigen afweersysteem. "Je moet eigenlijk bedenken dat je als mens bedekt bent met bacteriën," legt Nibbering uit. "Meestal zijn dat goede bacteriën, maar ook goede bacteriën moeten onder controle gehouden worden. En ziekmakende bacteriën natuurlijk helemaal." Ons lichaam doet dat met behulp van bepaalde moleculen, en diezelfde moleculen gebruikten de onderzoekers als basis voor hun antibioticum.

Ook slapende bacteriën kunnen niet ontkomen

Het bijzondere van het nieuwe middel is dat het bacteriën van buitenaf ‘lekprikt’, waardoor de bacterie leegloopt en doodgaat. Dat maakt het stofje heel effectief tegen bacteriën die een soort beschermlaagje om zich heen hebben en in een slaaptoestand in je lichaam zitten. Klassieke antibiotica kunnen alleen bacteriën doden die actief zijn, legt tv-maker Ines Kaal uit, die opnames maakte in het lab van Nibbering. "Maar dit stofje komt gewoon van buiten, en als die bacterie in slaaptoestand is, komt dat stofje er toch bij en prikt het van buiten gaatjes in de wand."

Het middel kan in de toekomst bijvoorbeeld worden toegepast bij mensen die een kunstheup krijgen. Sommige patiënten lopen bij zo’n operatie een bacteriële infectie op die we maar moeilijk onder controle kunnen krijgen. Door de prothese voorafgaand aan de operatie bijvoorbeeld in te sprayen met het middel, kan dit soort infecties misschien wel voorkomen worden.

Wedloop die we niet mogen verliezen

Toch is het probleem van antibioticaresistentie voorlopig nog niet opgelost. Het is namelijk niet ondenkbaar dat bacteriën ook tegen deze moleculen weer resistent worden. Mens en bacterie zijn dus eigenlijk in een oneindig kat-en-muisspel verwikkeld. Nibbering: "Het is een wedloop die we als mensen niet mogen verliezen. Maar of we hem kunnen winnen, is ook zeer de vraag. Ik ga ervan uit dat het behouden van een soort balans eigenlijk wel het best haalbare is."

Infectieziektes als tuberculose zijn nu nog goed te behandelen met antibiotica, maar hoe lang nog? Meer daarover in tv-programma Focus.

Op NPO Focus lees je meer over antibioticaresistentie.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere dinsdag- op woensdagnacht van 02.00 tot 06.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap