Hoe maken we van jonge pubers kritische nieuwsvolgers?

Je zou kunnen denken: de huidige jongeren zijn zo ongeveer met een telefoon in hun handen geboren, dus die zullen wel weten hoe je het kaf van het koren scheidt. Maar dat valt tegen, ontdekte Tamboer al snel: "Ze kunnen hun ouders prima uitleggen hoe een iPad werkt, maar kritisch kijken naar alles wat voorbijkomt, dat bleek toch best ingewikkeld".

Kijken naar de bron van nieuws, onderzoeken of het klopt, iets nog even een tweede keer bekijken: jongeren laten het meestal achterwege. Maar hoe bepaal je op je achttiende op welke partij je wilt stemmen als niet weet hoe je informatie moet wegen? Daarom is het goed op al vroeg mediawijs te worden, vindt Tamboer.

Zelf met ideeën komen

Volwassenen moeten daarbij niet de fout maken te denken dat ze dat de jongeren wel even kunnen leren. "Dat moeten we echt samen met ze doen, dat kunnen wij niet bedenken," zegt ze. In haar onderzoek liet ze daarom de 12- tot 15-jarigen zelf met ideeën komen.

En ze kwamen, die ideeën. De jongeren bedachten bijvoorbeeld om naar een toneelstuk te gaan, en dan het hele proces van opvoering tot nieuwsartikel te behandelen. Welke keuzes moet je daarbij maken? Wil je informeren, vermaken of misleiden? In tweetallen schreven ze artikelen, die ze vervolgen van elkaar beoordeelden.

Dat ging best goed, ze werden daadwerkelijk mediawijzer. Althans: in potentie. Want of ze die mediawijsheid ook daadwerkelijk toepasten, dat hing vooral af van hun sociale omgeving. Als hun ouders en, vooral, hun vrienden het belangrijk vonden, dan pasten ze hun kennis wel toe. Maar als hun vrienden het niet belangrijk vonden - wat vaak het geval is - dan was hun mediawijsheid al snel in geen velden of wegen te bekennen.

Influencers

Dat kun je als ouder deels ondervangen, bijvoorbeeld door aan de eettafel te vragen wat ze zoal gezien hebben, en of ze dat als betrouwbaar inschatten. Daarnaast ziet Tamboer ook een rol voor influencers, die op TikTok of andere sociale media laten zien dat lang niet al het nieuws altijd betrouwbaar is - en hoe je dat kunt herkennen.

Denk bijvoorbeeld aan iemand als Marieke Kuypers, die fact-checks plaatst op TikTok. "Ik denk dat dat goed kan werken, omdat jongeren juist op TikTok te vinden zijn. Het zijn korte filmpjes, en dat maakt het heel gemakkelijk om te zien of iets klopt of niet, en hoe het in elkaar zit".

Luister hier naar het hele gesprek in Kennis & Co: