Het nut van seks met een megapiemel

Het enorme geslachtsdeel is een gevolg van eeuwenlange co-evolutie tussen de sekses. De vagina van vrouwtjeskevers is zo lang en smal, dat mannetjes alleen slagen door weinig zachtzinnig te werk te gaan. En dan is het best lastig mikken met zo’n enorm apparaat. Uit onderzoek blijkt dat ze dit klaarspelen doordat hun penis naar de top toe steeds slapper wordt.

Evolutionaire wapenwedloop

Waarom maken de dames het met hun ontoegankelijk geslachtsdeel allemaal zo moeilijk? ‘Vrouwtjes willen zoveel mogelijk controle over welk mannetje haar bevrucht. Sterke mannetjes bezorgen je namelijk automatisch ook gezondere kinderen’, vertelt evolutionair bioloog Menno Schilthuizen. Een moeilijke vagina zorgt ervoor dat alleen het sperma van de beste, sterkste en snelste scherpschutter de eitjes bereikt.

Het verschijnsel waarbij co-evolutie leidt tot dit soort extreme eigenschappen noem je een evolutionaire wapenwedloop. Hoe langer en sneller je bent, hoe meer kinderkevers je op de wereld zet. ‘Niet helemaal waar’ legt Schilthuizen uit, ‘je kan je voorstellen dat zo’n enorme penis en de spieren die ervoor nodig zijn veel energie kosten. Er komt een moment waarop de nadelen niet meer opwegen tegen de voordelen van seks.’ Zo’n wapenwedloop eindigt dus altijd in een evenwicht.’

Spermacompetitie

Naast het bevruchten van vrouwtjes, gebruiken de heren hun penis ook om het zaad van anderen uit de vagina te schrapen. Dit verschijnsel heet spermacompetitie en zie je ook bij zoogdieren. ‘Mannetjeschimpansees hebben een stroperig zaad dat in de vagina opdroogt en hem zo afsluit voor andere gegadigden’ vertelt de bioloog. Deze zogenaamde ‘spermaplug’ ontstaat doordat speciale eiwitten het zaad snel doen opdrogen. ‘Verwacht wordt dat dit mechanisme ook nog deels in mensen werkt, maar daar is nooit onderzoek naar gedaan’, aldus Menno.

Wat kunnen we ermee

Leuk dat die mannetjes een manier hebben gevonden om van bil te kunnen, maar wat hebben wij daaraan? De sekstechniek van de kevers is bruikbaar om het plaatsen van katheters in bloedvaten efficiënter te maken, melden de onderzoekers. Volgens Menno zijn er wel meer van dit soort toepassingen te bedenken: ‘Slakken schieten tijdens de seks speciale pijltjes op elkaar af die heel slim hormonen loslaten. We kunnen veel leren over de efficiëntie waarmee dieren dingen voor elkaar krijgen.’

Luister in deze oude Labyrint-aflevering naar hoe wonderlijk de voortplanting in elkaar kan zitten: