Onbewuste breintraining vermindert angst

Angststoornissen zijn de meest voorkomende geestelijke stoornissen: ongeveer zeven procent van alle mensen heeft er last van. Bij bestaande therapieën, zoals cognitieve gedragstherapie, virtual reality-therapie en EMDR, is de patiënt altijd bewust bezig met het onderwerp van zijn angst. Bij iemand met een spinnenfobie is dat de spin, bij een militair met PTSS kan dat een beschieting zijn. Die bewuste confrontatie is vaak pijnlijk en dat is ook de reden dat veertig procent van de patiënten die met cognitieve gedragstherapie tegen PTSS wordt behandeld afhaakt.

Daarom vroegen de onderzoekers zich in deze nieuwe studie af: kunnen we die angst niet onbewust reduceren, dus zonder dat mensen bewust bezig zijn met het object van hun fobie? Dat blijkt te kunnen. De onderzoekers publiceerden hun resultaten deze week in Nature Human Behaviour.

Het patroon van een angstreactie

De onderzoekers werkten met zeventien gezonde vrijwilligers. Terwijl de proefpersonen in een fMRI-hersenscanner lagen, kregen ze een serie van veertig plaatjes te zien. Bij enkele van deze plaatjes kregen ze tegelijk een lichte elektrische schok toegediend. Het brein associeert dan automatisch het specifieke plaatje waarnaar ze keken met die vervelende schok. Zo kregen ze een lichte angst aangeleerd voor wat er op het plaatje te zien is.

Daarnaast ontwikkelden de onderzoekers slimme software die het patroon van de hersenactiviteit herkent, die bij een proefpersoon optreedt die zo’n angstige reactie krijgt aangeleerd. Deze software gebruiken de onderzoekers om een catalogus te ontwikkelen van welk specifiek patroon van hersenactivatie hoort bij welke specifieke angst. Naast het ontwikkelen van een nieuwe therapie is het ontwikkelen van deze catalogus een belangrijk doel van de wetenschappers

Een beloning voor een angstige gedachte

In de drie dagen na het aanleren van de angst, kwamen de proefpersonen elke dag terug naar het lab en werden ze wederom de hersenscanner ingeschoven. Deze keer hoefden ze niets speciaals te doen, gewoon rustig in de scanner liggen. Alleen is het brein nooit geheel in rust. De scanner registreerde nu dat af een toe de angstige herinnering weer naar boven kwam, terwijl de proefpersonen zich dat niet bewust waren. De proefpersonen wisten ook niet wat het doel was van dit deel van het experiment.

Wanneer de onderzoekers zagen dat de hersenscanner een lichte angst detecteerde, kregen de proefpersonen een beloning in de vorm van een klein geldbedrag. Hierbij is het achterliggend idee dat beloningen zouden kunnen werken om de angst terug te dringen. Immers, het brein gaat iets negatiefs (het angstige gevoel) associëren met iets positiefs (de beloning).

Verder lezen? Dit is een ingekorte versie van een artikel dat werd verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR). Het hele artikel lees je hier.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en woensdag rond 11.35 uur in De Ochtend