Veel donornieren worden onterecht weggegooid

Mensen die een nieraandoening hebben, staan vaak jarenlang op een wachtlijst om donornieren ter transplantatie te ontvangen. Omdat de schaarste van donornieren niet makkelijk opgelost kan worden, is het dus belangrijk om zo efficiënt mogelijk om te gaan met het aanbod. Toch worden er veel donornieren afgedankt. Wetenschappers in de VS hebben daarom geprobeerd om beter in kaart te brengen hoeveel winst hier nog te behalen valt.

Dat hebben ze gedaan door te kijken naar donors waarvan één van de nieren wel, en één niet is gebruikt voor transplantatie. De gedachte hierachter is dat de kwaliteit van de twee nieren van een donor ongeveer gelijk zou moeten zijn. Nu zijn er verschillende redenen om een nier af te keuren, en die werden door de onderzoekers ingedeeld in twee categorieën. Sommige criteria zouden ongeveer gelijk moeten zijn voor beide nieren van een paar, zoals de medische voorgeschiedenis van de overleden donor. Andere redenen zijn specifieker en kunnen per nier verschillen, zoals een afwijkende vorm.

Wat bleek? Bij ruim de helft van de nieren waarvan een van de twee werd afgekeurd, gebeurde dat om redenen die doorgaans voor allebei zouden moeten gelden. Aangezien de ene nier die dan wél getransplanteerd werd meestal ook goed functioneerde bij de ontvangende nierpatiënt, kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat er nog veel donornieren onterecht worden afgekeurd. De afkeuringscriteria worden dus nog te strikt gehanteerd, al is verder onderzoek nodig om duidelijker te maken welke criteria wel of niet tot afkeuring zouden moeten leiden.

Hoe staat het met nierdonatie in Nederland?

Dit onderzoek betrof de nierdonatie in de VS, maar hoe zit het dan in Nederland? De Kennis van Nu vroeg het aan Cyril Moers, transplantatiechirurg in het Universitair Medisch Centrum Groningen. Volgens Moers zijn de percentages van afgekeurde donornieren in West-Europa lager dan in de VS. Dat komt doordat individuele behandelaars in de VS financiële prikkels hebben om goede slagingspercentages te overleggen. Daardoor worden ze huiverig om donornieren te transplanteren waarmee iets mis zou kunnen zijn.

Maar Moers onderschrijft het belang van meer onderzoek naar het beoordelen van organen. “We weten nog niet zo goed waarop we organen moeten afkeuren. Een nier die in Groningen wordt afgekeurd, kan in Leiden worden goedgekeurd, het is soms een gevoelskwestie. Het is belangrijk dat we er getallen aan kunnen koppelen, in plaats van op gevoel te beslissen.”

Het onderzoek in de VS is dus ook voor ons van belang. Moers: “In Nederland wordt ongeveer veertig procent van potentiële donornieren afgekeurd. De meerderheid daarvan had het waarschijnlijk prima gedaan, terwijl van de gebruikte nieren zo’n acht procent niet werkt. Dat betekent niet per se dat we falen, maar er is nog veel te verbeteren.”

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co