Wat zijn de positieve kanten van deepfake?

De gevaren van deepfake zijn helder, en voor een deel inmiddels ook realiteit geworden. Denk alleen al aan de verspreiding van nepnieuws. Nederlandse kamerleden waren onlangs al in gesprek met een deepfake-versie van een Russische politicus. En van veel beroemdheden bestaat inmiddels deepfake-porno, wat stevige gevolgen kan hebben voor het imago en geestelijk welzijn van de artiesten.

Geen wonder dat het Europees Parlement zich graag laat inlichten over de maatschappelijke impact van deepfakes. Djurre Das, onderzoeker bij het Rathenau Instituut, schreef mee aan een rapport voor het parlement. Ondanks alle gevaren is Das niet pessimistisch: “Ik denk dat we de komende tijd nog heel vervelende gevallen gaan zien, met name op het gebied van deepfake pornografie en wraakporno. Maar tegelijkertijd denk ik niet dat we straks in een wereld leven waarin we totaal weerloos zijn."

Weerbaarheidstraining

Das denkt dat we die weerbaarheid kunnen trainen met elkaar. Bij het lezen van iets vraag je je ook af of iets klopt, daar daar kunnen we ook met beeldmateriaal op getraind worden. Vaak zijn de randen van een gezicht bijvoorbeeld nog niet overtuigend, of klopt de glinstering in de ogen of de schaduw niet.

Bovendien hoeft deepfake niet alleen maar negatieve effecten te hebben. “Je kunt er heel veel lol mee hebben. Er is bijvoorbeeld een deepfake van Ferd Grapperhaus die over het gezicht van darter Michael van Gerwen is geplakt. Die was boos dat hij een partij had verloren, dus Ferd Grapperhaus stond daar in onvervalst Brabants te zeggen dat hij gewoon een klotepartij aan het darten was."

Mooie toepassingen zie je natuurlijk ook in de filmindustrie. “Je kunt bijvoorbeeld acteurs die overleden zijn nog een rol laten spelen. Je kunt mensen laten verjongen of verouderen. En in het Salvador Dali-museum hebben ze Dali weer tot leven gewekt. Je wordt er rondgeleid door een deepfake van de schilder, die je vertelt je over het museum.” Aan het eind maakt Dali een selfie met je, die je vervolgens thuisgestuurd krijgt.” Dat is natuurlijk een superleuke beleving, en een heel andere manier van een museum bezoeken. Misschien betrek je daarmee ook wel meer jongeren bij kunst."

Ook in de muziekindustrie zijn de mogelijkheden legio. Freddie Mercury die opeens Koreaans zingt, Jay-Z die Shakespeare rapt, het kan allemaal. “We hebben zoveel bronmateriaal van die mensen. Daarom kun je hun stem klonen en op een andere manier inzetten. Zo kun je bijvoorbeeld ’s ochtends het nieuws laten voorlezen door je favoriete acteur of zanger.”

Rouwverwerking

In De Kennis van Nu zit vanavond een voorbeeld van hoe je deepfake kunt gebruiken om weer in contact met je overleden dochter kunt komen. “De veronderstelling is dat dat kan helpen bij rouwverwerking. Daar komen natuurlijk wel meteen allerlei ethische vragen om de hoek kijken. Persoonlijk vraag ik me af of het niet juist heel nadelig kan zijn – dat je vasthoudt aan iets dat er niet meer is. Volgens mij is rouwverwerking ook loslaten.”

De Kennis van Nu: De waarheid van deep fake.
In een special van De Kennis van Nu komen onderzoekers en publicisten in Nederland aan het woord die laten zien hoe razendsnel de ontwikkelingen op het gebied van deepfake in de afgelopen jaren zijn gegaan.

Wat is deepfake?
NPO Kennis legt het uit in een overzichtelijk beeldverhaal.