De lancering van Tropomi: Nederlandse satelliet gaat luchtvervuiling bewaken

Eerst even een introductie: wat is Tropomi precies? De naam staat voor TROPOspheric Monitoring Instrument. Dat betekent dat het de troposfeer, de onderste laag van de atmosfeer, in de gaten gaat houden. Dat gaat Tropomi doen vanuit de ruimte, door het licht dat door de atmosfeer verstrooid wordt te vergelijken met direct zonlicht. Hierdoor kan het voor allerlei stoffen, waaronder ozon, koolmonoxide, stikstofdioxide en fijnstof elke dag opnieuw zien hoe hoog de concentraties in de lucht zijn.

En dat doet Tropomi met ongeëvenaarde precisie. Elke seconde kan het een strook van 2600 bij 7 kilometer registreren, met pixels van 7 bij 7 kilometer. Door zo nauwkeurig te werken, wordt de wereldwijde luchtvervuiling heel fijnmazig in kaart gebracht. Zo kan men de herkomst van die vervuiling bekijken, of het effect van milieubeleid. En Tropomi stuurt deze gegevens minstens zeven jaar lang elke dag door naar de aarde voor verdere analyse. Binnen drie uur zijn de data dan voor iedereen beschikbaar.

Klimaatverandering: beter meten is beter weten

Naast het meten van luchtvervuiling zal Tropomi ook bijdragen aan een beter inzicht in klimaatverandering. Niet door CO2 te meten, maar een ander broeikasgas: methaan (CH4). Methaan is een veel sterker broeikasgas dan CO2, en komt onder meer vrij bij veeteelt, winning van fossiele brandstoffen en smeltend permafrost. Maar ook door de hoeveelheid fijnstof en bewolking te meten zal Tropomi een beter inzicht geven in de dynamiek van het klimaat. Zo hebben fijnstof en wolken effect op de warmte die de aarde vasthoudt, maar ook op hoeveel zonnewarmte terug de ruimte in wordt gekaatst.

Om goed vergelijkbare metingen te verrichten zal Tropomi in een speciale baan rond de aarde gebracht worden, een zogenaamde zonsynchrone baan. Dit is een baan waarbij een satelliet over de polen van de aarde heen vliegt en telkens op hetzelfde lokale tijdstip over een plek op aarde scheert. Daardoor schijnt de zon bij elke opname van een locatie vanuit dezelfde hoek. Op deze manier kun je bijvoorbeeld elke dag om 12:33 een opname van de Wadden maken, en worden de herhaalde metingen dus goed vergelijkbaar. Dit vaste bezoekuur geldt voor elke plek op aarde!

Lancering op vrijdag de 13e

Tropomi is een project waar verschillende Nederlandse instituten aan meewerken. Zo ontwikkelde TNO de sterk verbeterde lichtsensor, en is de wetenschappelijke leiding van de missie in handen van het KNMI en het ruimteonderzoeksinstituut SRON. Het ruimte-instrument is onderdeel van een bredere Europese missie om de aarde te observeren, genaamd Copernicus. Tropomi is bevestigd op de satelliet Sentinel-5P, die morgen gelanceerd wordt van lanceerbasis Plesetsk in het noorden van Rusland. De lancering is om 11:27, Nederlandse tijd en is vanaf 10:30 te volgen vanaf deze livestream.

Luister hieronder naar het interview dat Nieuws en Co vanmiddag had over Tropomi met Sytze Kampen van Airbus Defence and Space Netherlands in Leiden.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co