Digitale zorg lost problemen van overwerkte huisarts (nog) niet op

Huisartsen hebben het druk, té druk. Digitale hulpmiddelen moeten daar verandering in brengen, maar dat valt in de praktijk tegen. Sterker nog: huisartsen zeggen dat ze regelmatig meer werkdruk ervaren in plaats van minder vanwege alle digitale tools die patiënten kunnen gebruiken.

Geen bewijs voor minder werkdruk

Onderzoekers van de Universiteit Maastricht keken naar verschillende digitale zorgtoepassingen. Ze vonden er geen bewijs voor dat die de werkdruk van huisartsen verminderen en daarmee personeelstekorten in de huisartsenzorg terug kunnen dringen.

"Je zou verwachten dat er met de inzet van dit soort zorgtoepassingen bij digitaal vaardige patiënten juist extra tijd vrijkomt voor digitaal minder vaardige patiënten", zegt onderzoeker Jochen Cals. "Hier is door ons alleen geen ondersteunend bewijs voor gevonden. Ook vonden we geen bewijs over kosteneffectiviteit van digitale zorg."

Service naar patiënt

"Digitale zorg is op dit moment vooral een extra serviceverlening, waarbij mensen bijvoorbeeld zelf afspraken kunnen plannen of herhaalrecepten kunnen aanvragen", zegt Cals. Hij is zelf huisarts en hoogleraar effectieve diagnostiek in de huisartsgeneeskunde aan de Universiteit Maastricht.

"En ze hoeven niet meer per se naar de praktijk te komen voor een consult. De huisarts zien en spreken kan ook via beeldbellen, dat kan handig zijn."

'Niet iedereen is digitaal vaardig'

De conclusies van het onderzoek worden door huisartsen bevestigd: "Wij zitten in een wijk waar niet iedereen digitaal vaardig is", vertelt de Rotterdamse huisarts Matthijs van der Poel. "Ik denk dat binnen onze praktijk ongeveer de helft niet goed uit de voeten kan met digitale tools. En dan komt het toch gauw weer bij mij terecht, of bij de praktijkassistente."

Veel extra tijd

Vooral aan het wegwerken van e-consulten is Matthijs veel extra tijd kwijt. Hij geeft aan dat hij vaak 's avonds of in het weekend mailtjes met vragen moet beantwoorden. "Niet alleen medische vragen, maar ook vragen over het maken van een afspraak. Of dat mensen er niet uitkomen als ze online een herhaalrecept willen aanvragen."

Direct contact met huisarts

Huisarts Nienke Reuvers uit Haarlem is bijna 2 jaar geleden begonnen met een nieuwe huisartsenpraktijk. "We doen veel met digitale ondersteuning. We wilden onze praktijk graag zo efficiënt mogelijk inrichten", vertelt ze. "Bij ons heeft de patiënt direct contact met de huisarts, via e-consult, bellen of videobellen. Dus zonder tussenkomst van doktersassistenten", zegt de huisarts. "De patiënt plant zelf de vorm van contact."

'Alle ruis is eruit'

"Voor mij als huisarts is dat een fijne manier van werken. Ik heb geen personeel nodig, alle ruis is eruit. Anders ben je meer bezig met aansturen en protocollen, dan met zorg." Digitale zorg is dus belangrijk voor Reuvers. "Maar dan wel ondersteunend aan onze werkwijze. Direct contact blijft centraal staan. Het werkt ook alleen als je elkaar kent."

Wensdenken

Onderzoeker Jochen Cals van de Universiteit Maastricht vreest dat beleidsmakers van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en zorgverzekeraars zich rijk rekenen met het idee dat digitale zorg tijdswinst en kostenbesparing oplevert.

"Mensen die áán de zorg werken geloven er sterk in dat digitalisering tekorten gaat oplossen. Mensen die ín de zorg werken, weten dat dit voor een deel wensdenken is."

Eerder sprake van hogere werkdruk

De onderzoeker benadrukt: "Op dit moment zijn er geen aanwijzingen dat digitale zorg de werkdruk verlaagt. Er is eerder sprake van verhoging, blijkt uit ons onderzoek. Maar je moet niet het kind met badwater weggooien", besluit Cals. "Digitale zorgtoepassingen ontwikkelen zich snel. We moeten goed in kaart blijven brengen wat wel werkt en wat niet en daarmee aan de slag."