Samenwerking Nederland en China in gevoelig dna-onderzoek is 'fundamenteel fout'

De onderzoekers werkten samen aan de ontwikkeling van technieken waarmee het mogelijk is om op basis van dna iemands oog-, haar- of huidskleur te voorspellen. Enkele studies zouden gaan over het in kaart brengen van familiebanden. In Nederland wordt dergelijk onderzoek gebruikt bij het opsporen van bijvoorbeeld misdrijfverdachten. China gebruikt de technologie ook tegen onschuldigen, schrijft RTL Nieuws.

"De dna-techniek kan gebruikt worden op bijvoorbeeld een plaats delict. Als daar dna-sporen worden gevonden en er verder geen aanwijzingen zijn van wie de verdachte kan zijn, dan kun je met die techniek achterhalen hoe lang de persoon is, de huidskleur, oogkleur, haarkleur et cetera", zei Siem Eikelenboom in het NOS Radio 1 Journaal.

'Fundamenteel fout'

Hoogleraar Yves Moreau, verbonden aan de universiteit van Leuven, doet al jaren onderzoek naar onder meer bio-informatica en de banden tussen de Chinese wetenschap en politie. Hij noemt de samenwerking "fundamenteel fout", omdat de kennis kan worden gebruikt om onderdrukte minderheden in de gaten te houden, zoals Oeigoeren en Tibetanen.

RTL en FTM schrijven dat sommige Chinese onderzoekers op de loonlijst van de politie staan. Hoogleraar Moreau twijfelt er niet aan dat de kennis uiteindelijk in handen komt van de Chinese staat.

Onder dwang

Met name wetenschappers die verbonden zijn aan het Rotterdamse Erasmus MC komen voor in de onderzoeken. In 2019 kwam al naar buiten dat een onderzoeker van het Erasmus MC betrokken was bij het in kaart brengen van dna van Oeigoeren, schreef The New York Times, waarbij mogelijk onder dwang bloedmonsters zijn afgenomen bij de moslimminderheid. Eikelenboom: "En zo'n dna-profiel speelt een belangrijke rol bij de repressie van die minderheidsgroepen.

Het ziekenhuis zegt tegen RTL Nieuws en FTM geen probleem te zien in de samenwerking met de Chinezen. De opgedane kennis kan volgens het Erasmus MC niet worden misbruikt voor bijvoorbeeld het identificeren van Oeigoeren via gezichtsherkenning. Verder zijn volgens het ziekenhuis de Chinese wetenschappers enkel verbonden aan universiteiten en niet aan de politie. "Maar China is zo'n totalitair systeem. Je kan daar geen onderscheid maken in de wetenschap en zeker niet op dit hele gevoelige punt van dna. Al die instituten daar werken samen. En dat zien wij ook terug in ons onderzoek", aldus Eikelenboom.