De magnetische Noordpool verschuift snel – en nu?

Hoe zit dat precies? Nieuws en Co vroeg het aan Lennart de Groot, onderzoeker bij het laboratorium voor paleomagnetisme van de Universiteit Utrecht. Er zijn twee verschillende Noordpolen, legt hij uit. "De geografische Noordpool is de plek waar de draaiingsas van de aarde de aarde verlaat, die verschuift eigenlijk niet. En het geomagnetische noorden moet je zien als de plek waar je kompas naartoe wijst."

Sneller dan ooit gemeten

Dat geomagnetische noorden is nu dus snel aan het verschuiven – sneller dan ooit eerder gemeten. Rond het jaar 2000 verschoof het maar 5 tot 10 kilometer per jaar, in plaats van de 55 van nu. Moeten we ons nu zorgen maken? Niet direct, zegt de onderzoeker, maar voor de werking van navigatieapparatuur is het wel belangrijk dat we ons model van het aardmagnetisch veld bijwerken.

Het verschil corrigeren

"Een vliegtuig baseert zijn locatie op basis van een GPS-sensor, dan weet hij precies waar hij is," vertelt De Groot, "maar een GPS-sensor kan je niet vertellen welke kant je op dat moment op gaat." Voor dat laatste zijn kompassen nog altijd nodig. Het model van het aardmagneetveld is daarin verwerkt, zodat de kompassen het verschil tussen het geomagnetische en het geografische noorden meteen kunnen corrigeren. Dat is vooral belangrijk voor vliegroutes in de buurt van de geomagnetische Noordpool, want daar zijn de verschillen het grootst.

Maar dan moet dat model – ook wel bekend als World Magnetic Model – dus wel up-to-date zijn. Toch laat de bijwerking van het model nog even op zich wachten: vanwege de gedeeltelijke 'shutdown' van de Amerikaanse overheid is de update uitgesteld van 15, naar 30 januari.

Bescherming voor de atmosfeer

Het is trouwens maar goed dat het aardmagneetveld bestaat, vertelt De Groot. "Het beschermt ons ook tegen elektromagnetisch geladen deeltjes van de zon. Als we dat aardmagneetveld niet zouden hebben, zouden die bijvoorbeeld heel langzaam de atmosfeer beginnen te strippen. En als dat maar lang genoeg duurt, raak je je atmosfeer kwijt."

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap