Nobelprijs Economie voor 'nudger' Richard Thaler

Thaler is bij het grote publiek vooral bekend als de schrijver van het boek 'Nudge' uit 2008. Nudging heeft te maken met het beïnvloeden van menselijk gedrag en menselijke keuzes, zonder dat je regels instelt of verboden oplegt.

Thaler behoort tot de groep economen die inzichten uit de psychologie introduceerde in de economie. In de economie is er lang vanuit gegaan dat de mens een rationeel wezen is, dat zonder emoties beredeneert welke beslissing hij of zij het beste kan nemen. Weinig psychologen zullen dat beamen.

Mens is lang niet altijd rationeel

Een nieuwe lichting economen liet van dat inzicht dan ook weinig heel. Thaler toonde in zijn werk aan dat de mens lang niet altijd rationeel handelt, dat ideeën over eerlijkheid en rechtvaardigheid een belangrijke rol spelen, en dat we soms de controle over onszelf verliezen. Of zoals Thaler het zelf eerder vandaag omschreef: "Je kunt pas een goede econoom zijn als je in gedachten houdt dat mensen menselijk zijn".

De winnaar van de Nobelprijs voor Economie in 2002, de gedragseconoom Daniel Kahneman, liet al ook zien dat het menselijke keuzeproces wordt beïnvloed door allerlei onbewuste processen, die lang niet altijd rationeel zijn.

Gevraagd hoe Thaler het geld van de prijs gaat spenderen, reageerde hij: "Dat is een grappige vraag. Ik ga het zo irrationeel mogelijk uitgeven."

Wat is nudging?

Nudging (‘een duwtje geven’), is het efficiënt en goed beïnvloeden van het keuzegedrag van mensen. Supermarkten zetten bijvoorbeeld de producten die ze het liefst verkopen op ooghoogte. Dat is een nudge. De meegebakken vlieg in urinoirs? Een klassieke nudge, bedoeld om mannen in de pot te laten plassen, in plaats van ernaast.

Wat kun je met nudging?

Je kunt nudging beschouwen als een manier om het gedrag van mensen te beïnvloeden zonder wetten uit te vaardigen, financiële prikkels te geven of mensen voor te lichten. Ook overheden zetten het in om bepaalde doelen te bereiken. In het geval van de supermarkten zou je bijvoorbeeld de gezonde producten op ooghoogte kunnen zetten. Mensen gaan dan gezonder eten zonder dat je ongezonde producten hoeft te verbieden of duurder maken. De mogelijkheden zijn legio: je kunt er ook mensen mee aan de groene stroom krijgen.

De Nederlandse gedragseconoom Fred van Raaij is vanmiddag rond 17.15 uur te gast om in het NPO Radio1-programma Nieuws en Co te vertellen over de Nobelprijs voor Richard Thaler.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co