Johan Cruijffs biograaf, Auke Kok: 'Ik krijg nog steeds kippenvel'

Maar ondanks dat, is de biografie een boek over een man die we allemaal kennen, en op onze eigen manier bewonderen; een symbool voor een tijd en ons land. De schrijver is te gast in Nooit Meer Slapen.

De Johan Cruijff Foundation

"Ik had die ene zin, over die Foundation, ook weg kunnen laten. Zo belangrijk was het niet voor mijn verhaal." Dit vertelt Auke Kok in Nooit Meer Slapen. Die zin veroorzaakte veel ophef, maar ook als die woorden niet zwart op wit waren gezet, kwam er in de biografie al duidelijk een beeld van Johan Cruijff als buitengewoon hulpvaardig én egoïstisch, naar voren.

"Het zat een slagje anders dan dat ik het opschreef. Ik ben daar te lichtvaardig mee omgegaan. Want zoals ik het nu formuleerde, leek het alsof ik kwaad in de zin had tegen die Johan Cruijff Foundation. Maar zo bedoelde ik het niet." De tweede druk is er inmiddels al, daarin is de hele affaire anders opgeschreven.

Grote bewondering

Auke Kok interviewde voor de biografie ruim 170 mensen. Ook keek hij vele wedstrijden terug, met bewondering en vol emotie: "Als ik nu weer aan die afscheidswedstrijd tegen Bayern München denk… Ik kon toen wel janken."

"En nog steeds krijg ik kippenvel. Het was echt krankzinnig om te zien hoe Cruijff het toch maar steeds weer opnieuw bleef proberen. Een briljante voetballer, een teamspeler én een egoïst. Hij wilde het goed maken voor zichzelf, maar ook voor het collectief."

Dealtjes sluiten

In zijn jonge jaren dacht Cruijff 'dit voetbalsucces duurt maar heel even'. "Hij was altijd al heel erg bezig met zijn eigen vergankelijkheid als voetballer", vertelt de schrijver. "Hij was klein, mager en rusteloos, had last van hoofdpijn en migraine. Hij was zich bewust dat hij niet echt toegerust was als topsporter. Dus hij was altijd bezig met het streven naar financiële zekerheid."

Volgens de biograaf was Cruijff een vat vol tegenstellingen. En een boek schrijven en daarin de tegenstellingen in de voetballer uitdiepen, was erg interessant voor Auke Kok. Hij vertelt:

"Johan Cruijff was een jongen van de markt, en dat is hij altijd geweest. Hij was schaamteloos en ook zeer gedreven. Hij was rusteloos en altijd bezig: bellen met adverteerders, zaakjes regelen, dealtjes sluiten, een betere regeling treffen. Als het ijzer heet is, om welke reden dan ook, moet een bestaande regeling toch weer worden bijgesteld. Cruijff was altijd bezig met zijn marktpositie, en met het onderste uit de kan halen."

Haat of liefde?

Bij Cruijff waren er altijd kampen, maar Kok voelde zich nooit geroepen tot keuze van één van de twee. "Ik schrijf over van alles en nog wat en verdiep me in de dingen die me fascineren. Cruijff is voor mij fascinerend. Soms kon hij me ook enorm tegenstaan. Soms dacht ik 'ga gewoon voetballen en sta niet zo te zeiken'. En soms hing ik aan zijn lippen, als hij iets over voetbal vertelde, en al helemaal als ik hem zag spelen."

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 02.00 uur hoor je diepgravende gesprekken over cultuur, literatuur, film, muziek, theater en kunst.