Pieter van den Hoogenband: de beste Nederlandse olympiër aller tijden

Dat kleine Pieter een groot zwemtalent was, bleek al in zijn tienerjaren. Op de Spelen van Atlanta in 1996 was hij er als achttienjarig 'broekie' al bij. Bleu, benieuwd en zeker nog niet 100 procent gefocust op de training. Toch maakte hij indruk met twee vierde plaatsen op de 100 en 200 meter vrije slag. "De sportman die ik toen was, daar zou ik nu een hekel aan hebben", zei hij daar later over. De passie was er wel, maar hij benutte zijn mogelijkheden nog niet.

Zelfverzekerd in Sydney

In Sydney was dat vier jaar later anders. Van den Hoogenband was inmiddels een bekende naam en had er alles aan gedaan om topfit in het zwemgekke Australië te verschijnen. "Ik was de beste en die medaille was gewoon voor mij", zo vertolkte hij jaren later zijn gevoelens in Sydney.

Op de 200 meter vrije slag hoopte iedereen in Sydney op thuisfavoriet Ian Thorpe. Maar in de halve finale overhandigde the Dutch Dolphin met een wereldrecord al zijn visitekaartje aan Thorpedo: 1.14,35. In de finale noteerde de Nederlander nog eens exact dezelfde tijd, waarmee het goud binnen was. "Ik wist dat ik hard kon zwemmen, nu heb ik het laten zien", sprak de olympisch kampioen, gevolgd door een welgemeend: "Teringjantje!"

En dan moest het koningsnummer nog komen. Op de 100 meter vrije slag was er concurrentie van onder anderen Alexander Popov, de Russische topsprinter die op dit nummer zowel in 1992 als 1996 goud veroverde. Maar ook hier deelde Van den Hoogenband blakend van topvorm de lakens uit. In de halve finale noteerde 'Hoogie' als eerste ooit een tijd onder de 48 seconden. In de finale verwees hij Popov naar het zilver.

In één klap was de toch al charismatische en niet onaantrekkelijke Van den Hoogenband een idool geworden. "Ik werd een soort rockster en moest vermomd over straat", vertelde hij later. "Ik was niet veranderd, maar de mensen om me heen wel. Een onwerkelijke situatie."

Prolongatie

Op de Spelen van Athene, vier jaar later, wilde VDH zijn status nog eens bevestigen. Op de 200 meter vrije slag lukte dat niet: Thorpe was de Nederlander dit keer wel te snel af. Het werd zilver, voor Michael Phelps. Prolongatie van de titel op het koningsnummer- wat eerder alleen Popov was gelukt - stond echter bovenaan het verlanglijstje. Dat kunnen namelijk alleen de allergrootsten.

In de finale zwom de Zuid-Afrikaan Roland Schoeman vrijwel de hele race op kop, maar door een uiterste krachtsinspanning op het laatste nippertje wist Van den Hoogenband 0,06 seconde eerder aan te tikken: goud. "Ik tikte bewust heel hard met gestrekte hand aan om maar eerder te zijn", aldus Van den Hoogenband, die daarbij wel zijn vinger kneusde. Maar op zijn goud in Athene, onder zoveel druk, was hij het meeste trots.

Een derde keer goud op het koningsnummer in 2008 zat er niet meer in. Van den Hoogenband liet er de 200 meter zelfs voor schieten, maar werd vijfde op de 100 meter vrij.

Een zwemlegende was hij toen toch al. De olympische plakken slingeren tegenwoordig ergens rond in het huis van de huidige chef de mission. Zijn mooiste herinnering aan de zwemsuccessen is namelijk de gitaar die hij na de olympische finale in Sydney van Pearl Jam-voorman Eddie Vedder kreeg. Op de gitaar is door de band een golf getekend. Omdat, zo had Hoogie verteld tijdens een eerdere ontmoeting op Pinkpop, topvorm voelt alsof je wordt gedragen door een golf, zo het strand op.

Meer over de verkiezing en de uitreiking aan Pieter van den Hoogenband in de avonduitzending van NOS Langs de Lijn om 22.00 uur op NPO Radio 1.