Hoogleraar Jan Rotmans: radicale keuzes nodig in 2023 om polycrisis op te lossen

De tijd van polderen is voorbij volgens de hoogleraar. Naast het klimaat en de energievoorziening, komt ook de bestaanszekerheid van mensen de komende jaren verder onder druk te staan. Hogere zorg- en woonlasten liggen in het verschiet. Daarom zijn ingrijpende maatregelen nodig, over de hele linie, zo bepleit Rotmans.

'Dan maar niet in Nederland'

We moeten sneller van het aardgas af, en op het gebied van landbouw- en stikstofproblematiek moeten grote uitstoters nu écht aangepakt worden, zegt Rotmans. "En we moeten ook niet schromen om bedrijven te dwingen om dat te doen", gaat hij verder. "En als bedrijven na al die jaren nog niet in staat zijn gebleken om de CO2-uitstoot substantieel te reduceren, of ze dragen nog bij aan andere mate van vervuiling, is 2023 het jaar dat je zegt: dan maar niet in Nederland." Hij noemt onder meer Tata Steel.

De politiek gaat deze keuzes niet maken, denkt Rotmans, die al langer spreekt van een gebrek aan leiderschap. Daarom denkt hij dat de tijd rijp is voor meer burgerparticipatie. "Er is een bloeiende burgerbeweging. Die worden niet gezien en niet gehoord."

Volgens Rotmans is een crisisteam nodig om de energietransitie te versnellen, maar ook om de crisis in de zorg op te lossen. Hij maakt de vergelijking het het Outbreak Management Team in coronatijd, al bestond dit alleen uit medici. "Je moet verschillende disciplines daar inzetten, maar ook mensen uit de samenleving", zegt hij.

'Veel politici vertellen niet het eerlijke verhaal'

Veel politici in Den Haag vertellen op dit moment niet het "eerlijke verhaal", zegt Rotmans, die eerder in Sven Op 1 al een "zware tien jaar" voorspelde. "De politieke leiders die ik spreek zeggen: je hebt gelijk, maar die boodschap kunnen wij niet uitdragen." Ze durven dat niet, denkt hij, uit angst om kiezers te verliezen.

Maar, Rotmans is stellig: "Als je nu nog uitstraalt: nog één of twee moeilijke jaren, dan zijn we er weer bovenop, ben je geen knip voor de neus waard", zegt hij. "Niemand in de samenleving gelooft dat ook, die ik spreek. Toch wordt dat verhaal nog steeds uitgedragen", zegt de hoogleraar. "Als je dat doet polariseert de samenleving alleen maar verder, en dan kan kan dit ook tot een sociale opstand leiden."