Klein feestje in Den Haag: de persconferentie met de premier bestaat 50 jaar

Journalisten mogen tijdens de bijeenkomsten alles vragen wat zij willen. Of ze ook een concreet antwoord krijgen is een tweede, zegt politiek verslaggever Wilma Borgman in NOS Met het Oog op Morgen. "De antwoorden stellen vaak niet veel voor. Rutte wordt door z’n ambtenaren op bijna elke mogelijke vraag voorbereid. Hij heeft een dikke map voor zich liggen met kant en klare teksten."

Toch gaat het soms nog weleens mis. Zo kwam vicepremier De Jonge in 2018 met zijn mond vol tanden te staan toen hem werd gevraagd naar het Pact van Marrakesh. "Hij kon bladeren zoveel hij wilde, maar daar kon hij geen antwoord op geven. Dat was toch publiekelijk een slechte beurt voor hem."

Koud avondeten

De eerste persconferentie met de premier werd gehouden op 16 januari 1970. Daarvoor praatten premiers de pers bij in de wandelgangen of door journalisten zelf op te bellen. "Premier Jo Cals deed dat bijvoorbeeld, hij was daar vaak de hele avond mee zoet. En zijn opvolger Jelle Zijlstra hield bijpraatsessies", vertelt Borgman.

Dat veranderde toen Piet de Jong premier werd, weet Borgman. "Hij werd thuis na de ministerraad door journalisten opgebeld met de vraag wat er in de ministerraad was besproken. Het verhaal gaat dat vooral zijn echtgenote daar moeite mee had omdat het avondeten koud stond te worden." Samen met de Rijksvoorlichtingsdienst besloot hij daarom een wekelijkse persconferentie te introduceren.

Geen camera's

In de loop der jaren zijn de gebruiken en regels rondom de persconferentie op veel punten veranderd. Zo mochten journalisten in de tijd van premier Lubbers geen opnames uitzenden van de persconferentie. Wie de premier graag met een radiomicrofoon of tv-camera aan de tand wilde voelen, moest wachten tot de persconferentie was afgelopen.

Lubbers gebruikte dat in zijn voordeel, herinnert oud-politiek verslaggever Kees Boonman zich nog. "Tijdens de persconferentie peilde hij een beetje hoe zijn woorden bij het journaille vielen." Die kennis gebruikte hij vervolgens bij de radio- en tv-interviews.

"Soms probeerde je een stukje van wat hij eerder gezegd had alvast in zijn mond te leggen. En dan zei hij heel vilein: 'ik zie het toch iets anders'. Dus hij voelde even aan of het kon en zwakte zijn uitspraken later af."