Douane is 'niet naïef' over gebruik Chinese scanapparatuur Nuctech: 'Onderzoek niet voor niets'

Binnen de Europese Unie leven al langer zorgen over Nuctech. Eerder dit jaar vonden er invallen plaats bij Nederlandse en Poolse vestigingen van het bedrijf. De Europese Commissie gaf opdracht voor die invallen omdat het vermoeden bestond dat Nuctech illegale staatssteun van China zou krijgen, maar het bagagescanbedrijf weerspreekt de aantijgingen en noemt de invallen onterecht.

Nuctech levert onder andere scanapparatuur aan de haven van Rotterdam en Schiphol. Apparatuur van het Chinese bedrijf is sinds 2014 al verboden in de Verenigde Staten om veiligheidszorgen, maar in Europa is het juist veel te vinden. Persbureau AP concludeerde na onderzoek in 2022 dat 26 van de 27 EU-lidstaten apparatuur van Nuctech hebben.

De hoogste bestuursrechter in België besloot onlangs dat scan- en detectieapparatuur van Nuctech een nationaal veiligheidsrisico vormt. Onze zuiderburen gaan daarom niet meer met Nuctech in zee.

'We zijn niet naïef'

Nederland daarentegen deed vorig jaar een nieuwe aanbesteding bij Nuctech. "Wij zijn zeker bekend met de zorgen die er zijn", zegt Douane-baas Van Schelven, die tegelijkertijd zegt dat haar organisatie goede scanapparatuur nodig heeft om bijvoorbeeld drugs te onderscheppen. "Het gaat over een bedrijf dat banden heeft met de Chinese regering - althans, dat wordt gesteld - maar die ook een dominante speler is in de markt van bagagescanners."

Europese politici vrezen dat China via Nuctech zicht krijgt in de Europese goederenstromen. Van Schelven erkent de zorgen, maar wijst erop dat er maar een beperkt aantal aanbieders van dergelijke apparatuur is. "Voor de Rotterdamse haven hebben wij bijvoorbeeld speciaal voor ons ontwikkelde apparatuur. Maar wij zijn natuurlijk niet naïef."

De Douane liet een paar jaar geleden onderzoek doen naar de scanapparatuur. "In dat onderzoek is door TNO en onze veiligheidsdiensten geconcludeerd dat zoals de Douane de scanners nu gebruikt, er géén veiligheidsrisico's zijn."

Nieuw onderzoek

België, dat de scanapparatuur wil koppelen aan interne IT-systemen van de douane, weert Nuctech. De systemen die Nederland op dit moment gebruikt, draaien op eigen software, wat betekent dat de situatie hier anders is, zegt Van Schelven. "Er is geen enkele koppeling met onze systemen."

Omdat een koppeling in de toekomst waarschijnlijk wel gemaakt wordt, wordt nu een nieuw Nederlands onderzoek uitgevoerd naar de veiligheid van de scanapparaten. "We willen zeker weten dat we deze scanners in de toekomst veilig kunnen blijven gebruiken. Dat onderzoek loopt en de resultaten worden dit najaar verwacht."

Zolang er geen overtuigend bewijs is dat de nationale veiligheid in het geding is, kan Nuctech niet zomaar worden uitgesloten van aanbestedingsprocedures. Dat moet blijken uit de resultaten van de onderzoeken die nu nog lopen.

Of Nuctech na onderzoek al dan niet kan worden uitgesloten, wil Van Schelven niet zeggen. "Daar doe ik geen uitspraken over", zegt de directeur-generaal. Maar, voegt ze daaraan toe: "we gaan niet voor niets een onderzoek uitvoeren om te kijken of we in de toekomst ons werk veilig kunnen doen". De resultaten van het onderzoek worden dit najaar verwacht.