Weinig enthousiasme over Ruttes 'nationaal herstelplan': 'Geen recht aan stembusuitslag'

Dat herstelplan moet volgens Rutte door de beoogde coalitie in elkaar worden gezet en voorgelegd worden aan de Tweede Kamer, om zo een zo breed mogelijk akkoord te bereiken. Daarna zou er pas verdere invulling worden gegeven aan de formatie.

Sommige partijen wimpelden het af als een campagnestunt, anderen vonden het voorbarig om voor de stembusgang zulke uitspraken te doen. Voermans: "Ik las erin dat hij via zo'n plan eigenlijk de noodtoestand die door de coronapandemie is afgekondigd (coronawet, red.), door wilde laten gaan."

Daarmee doe je volgens de hoogleraar, verbonden aan de Universiteit Leiden, geen recht aan de verkiezingsuitslag. "Ik denk dat de bedoeling goed was, maar ook andere partijen zeggen dat er gewoon geformeerd moet worden om zo te kijken naar hoe we de grote kwesties kunnen oplossen. Dat lijkt mij ook verstandig."

Depolitisering

De nijpende kwesties waar Nederland mee geconfronteerd wordt, moeten dan ook niet gedepolitiseerd worden. "Dit zijn grote keuzes die de toekomst van ons land bepalen. Daar kun je verschillende visies op hebben. Dat moet je niet willen depolitiseren door de politiek eruit te slaan." Daarmee geef je een belangrijk signaal af aan de kiezer en voor het debat, aldus Voermans.

VVD-coryfee Uri Rosenthal is wel gecharmeerd van het idee van zijn partijgenoot om een zo breed mogelijk akkoord te bereiken. "Dat kun je depolitiseren noemen, maar je kan ook zeggen: corona is een nationale crisis van heb ik jou daar. Dan wil je ook de politieke samenleving mobiliseren om bij te dragen aan het herstel van ons land."

Daar zijn de kwesties te groot voor, meent econoom en politiek verslaggever van NRC, Marike Stellinga. Ze noemt de arbeidsmarkt als voorbeeld. De adviessen van de commissie Borstlap zijn politiek controversieel. Zo zijn linkse partijen het eens met het advies om flexwerk zekerder te maken, maar de aanbeveling om vaste banen minder zeker te maken, zien ze niet zitten. "Daar kun je al een boom over opzetten." Klimaat is volgens Stellinga een vergelijkbare kwestie. Kijk naar de formerende partijen. Waar D66 spreekt over 'actie ondernemen alsof ons huis dat in brand staat', is de VVD van mening dat Europa aan zet is. "Die twee kijken daar diametraal anders tegenaan."

Coronacrisis

Zo'n herstelplan doet de indruk vermoeden dat het coronavraagstuk voorbij is, zegt oud-staatssecretaris Jacques Wallage. "Terwijl het demissionaire kabinet volledig aangerekend kan worden dat het vaccinatieprogramma nog niet van de grond is gekomen." Zorg er eerst voor dat die coronacrisis voorbij is, voordat er nagedacht kan worden over zaken die over de komende vier jaar gaat, daar is de formatie voor.

Een normale formatieprocedure geniet ook de voorkeur van Voermans. "Met een meerderheidskabinet dat recht doet aan de uitslag. En de Kamer die het demissionaire kabinet scherp houdt. We leven in bijzondere tijden, maar het is wel weer tijd om naar normale politieke verhoudingen te gaan."