Wil PVV-leider Wilders wel premier worden: 'Hij kan zijn fractie niet in de steek laten'

"Het intrekken van die wetsvoorstellen heeft mij niet verrast", zegt Geerten Waling, historicus en schrijver voor weekblad Elsevier, in NOS Met het Oog op Morgen. Hij schreef ook mee aan de ongeautoriseerde biografie Geert Wilders: De Wreker. "Ik denk zelfs dat dit voor de kerst al op tafel lag in de onderhandelingen richting de formatie. Dat waren de drie meest pijnlijke voorstellen die nog op tafel lagen."

Volgens Waling is deze timing van Wilders goed te verklaren. "Hiermee is dit van tafel en dat is zeker het begin. Ik vrees alleen dat er nog wel meer thema's zijn die van tafel moeten. Alleen is hij niet de man van uitspraken terugnemen. Ik denk ook niet dat hij daartoe gedwongen zal worden, maar deze wetsvoorstellen waren officieel nog op de website van de Tweede Kamer te vinden. Dus die waren eigenlijk nog actief, ook al gebeurde er niks mee."

Uitspraken

Toch denkt Waling dat er nog uitspraken van Wilders liggen waar de partijen in de formatie zeker niet blij mee zullen zijn. "Bijvoorbeeld over minder Marokkanen, de speech waar hij drie jaar geleden ook voor veroordeeld is in een hoger beroep. Maar dat is strafrechtelijk afgehandeld. Hij heeft geen straf gekregen en dat is een lang proces geweest. Ik denk niet dat zij zo ver terug in de geschiedenis zullen gaan."

Het wordt wel heel erg spannend of de partijen eruit zullen komen in de formatie, verwacht Waling. "Want Wilders heeft een enorm overwicht op de rest. Maar ze zullen ongetwijfeld nog naar voren brengen dat hij niet een partij achter zich heeft die democratisch georganiseerd is. De PVV heeft maar één lid, dat is Wilders zelf. Het is een fractiedictatuur, omdat hij de fractie op een autoritaire en autocratische manier bestuurt."

Wilders speelt mensen tegen elkaar uit en geeft niemand echt de kans, ziet Waling. "Ook zijn de fractievergaderingen eigenlijk geen echte democratische vergaderingen. Als ze al plaatsvinden, dan is het eigenlijk vooral de grote leider die bepaalt. Aan de ene kant zou je kunnen zeggen dat het voor coalitiepartners lekker duidelijk is, want je kunt met Wilders onderhandelen en met niemand anders. Aan de andere kant denk ik dat ze ook zullen zeggen dat het niet echt democratisch en rechtsstatelijk is."

Geen premier

Eerder heeft Waling al eens in een opiniestuk geschreven dat Wilders zelf ook weet dat hij geen premier zal worden. "Het belangrijkste is dat hij weet dat zijn coalitiepartners het niet zullen accepteren dat hij premier wordt door zijn verleden. En hij weet ook dat hij zijn fractie niet in de steek kan laten, omdat hij zijn fractie heel autoritair en centralistisch bestuurt, als soort absolute heerser."

Als Wilders uit die rol zou stappen, dan moeten de 37 Kamerleden onder een andere leiding maar net gaan doen wat hij zou willen, zegt Waling. "Dat kan zelfs een Fleur Agema, die dan de meest aangewezen persoon is, ook niet onder de knoet houden. Zij heeft ook niet genoeg gezag daarvoor. Wilders heeft niemand naast zich laten opstaan die daar genoeg gezag voor heeft. Dus dat gaat hij niet doen."