Formatie-advies uit België

De versplintering van de middenpartijen maakt formaties volgens De Wever steeds lastiger. ‘’Het politiek landschap balkaniseert, dat zie je in heel Europa.’’ Dat heeft volgens de Wever te maken met een aantal grote uitdagingen en onzekerheid over de toekomst. ‘’Er is een tijd van onbehagen, mensen zijn niet gerust in de globalisering. (…) Men heeft niet meer het idee dat het leiderschap dat aankan.’’

Ook is er de laatste decennia ‘een kiezersmarkt’ ontstaan, waarin middenpartijen op zoek zijn naar een helder en duidelijk 'profiel'. ‘’Je ziet dat de uitersten wel groeien overal, uiterst rechts, uiterst links, ook eco-fundamentalisme en dat maakt dat die centrumpartijen het moeilijker en moeilijker krijgen en zich natuurlijk ook meer willen gaan profileren in het bestuur.’’

Wopke Hoekstra

Die profileringsdrift maakt het sluiten van compromissen bij formaties juist lastig, denkt De Wever. ''Als je dat met vier tegelijk moet doen, je eigen profiel kwijt willen in een regering, dan wordt dat een moeilijk verhaal.'' Die wil om te profileren ziet hij ook terug bij CDA-leider Hoekstra, die sprak zich publiekelijk uit tegen samenwerking met Groenlinks én de PvdA samen.

Zo'n publiekelijke uitspraak vindt De Wever 'uiteindelijk onverstandig'. ''Je kan beter alle opties openhouden en trachten in discretie tot iets te komen. (…) Maar ik begrijp het natuurlijk wel, die traditionele partijen zitten op ene krimpende markt en willen houden wat ze hebben en zij zoeken profiel. Ze willen ergens voor staan en ze willen dus ook tegenstanders hebben. (...) Maar bestuurlijk help je de zaak niet vooruit. ''

Meerderheidsstelsel

Een langtermijnoplossing voor eindeloze formaties, zit hem volgens De Wever mogelijk in een ander kiesstelsel. ‘’Als ik naar Nederland kijk dan zou ik toch durven aanbevelen om jullie kiessysteem eens te bekijken. Ik ben daar in België ook voorstander van om te gaan kijken naar landen met een meerderheidssysteem [districtenstelsel, red.], dat heeft bepaalde nadelen, onmiskenbaar. Maar het leidt tenminste tot blokvorming, (…) dan ga je meer bestuurskracht ontwikkelen.’’

Advies aan Hamer

Als oud-informateur heeft De Wever ook een advies voor Mariëtte Hamer, die de gesprekken leidt. De informateur moet volgens hem op zoek naar ‘wat partijen echt willen, echt belangrijk is, wat partijen punten doet scoren bij de achterban. En dan eigenlijk de puzzel te leggen waarbij iedereen iets wint.’’

Belangrijk is ook vooral om de partijen aan tafel te krijgen. ‘’Eer je de mensen rond de tafel hebt is het moeilijk om de tafel weer te verlaten. Want dan neem je de verantwoordelijkheid voor de mislukking. Dus daar moet een informateur zo snel mogelijk naartoe werken.’’