Vertrekkende CDA'er Chris Van Dam: 'Verlies geheel aan onszelf te wijten''

Het was vanochtend een korte vergadering voor het vandaag vertrekkende CDA-Tweede Kamerlid Chris van Dam. Van Dam stond op een onverkiesbare plek (nummer 47) van de kieslijst van de christendemocraten en had bij lange na niet genoeg voorkeursstemmen.

Het overleg stond in het teken van afscheid nemen, vertelt Van Dam in het NPO Radio 1- interviewprogramma 1 op 1. "We hebben afscheid genomen van elkaar en het zelfveroorzaakte leed van de flink verloren verkiezingen met elkaar gedeeld."

Rommelig

Van Dam is van mening dat zijn eigen herverkiezingscampagne werd overschaduwd door de hevige strijd om het CDA-lijsttrekkerschap met als nasleep de situatie met Pieter Omtzigt en de uitverkoren Hugo de Jonge die plaats maakte voor Wopke Hoekstra, slechts 12 weken voor de Kamerverkiezingen.

In plaats van het vereiste minimum van 17 000 aan voorkeursstemmen was Van Dam goed voor slechts 9360 stemmen. "Ook mijn voorkeurscampagne heeft hieronder geleden. Ik hoorde van mensen dat ze op mij wilde stemmen, maar niet op een partij waar het zo rommelig is."

Een trieste maar terechte constatering, stelt Van Dam. "We hebben als CDA de wedstrijd verloren en de enige die we daarvoor in de spiegel kunnen kijken, zijn wijzelf." En de kiezer had ook doordat het het CDA - dat zo prat gaat een stabiele bestuurderspartij te zijn - een verdeelde partij was. "Het CDA is een orkest geweest waar te veel individuele partituren werden gespeeld en te weinig met elkaar werd opgetrokken. Iedereen heb ik enorm hard campagne zien voeren maar we hebben te weinig hetzelfde beeld met elkaar neergezet."

Verscheurde partij

Reden genoeg voor Sven Kockelmann om Van Dam op te werpen in hoeverre het CDA vooral mank ging onder deze beeldvorming: aan de ene kant Hoekstra als een erg laat ingevlogen lijsttrekker die campagne voerde de partij en Omtzigt als nummer twee die thuis zat wegens gezondheidsklachten en vooral campagne voor zichzelf zou hebben gevoerd en volgens boze tongen zelf buiten de campagne zou zijn gehouden.

Volgens Van Dam begon "het gedoe" binnen zijn partij al veel eerder. De kiem van een goeddeels verscheurde partij werd afgelopen zomer gelegd tijdens de verkiezingen om het CDA-leidersschap tussen Omtzigt en De Jonge. "Dat is opzich een mooi concept, maar achteraf moet ik constateren: er is te veel strijd geweest, het heeft te weinig geleid tot een uitkomst die dragend was is voor de partij."

Van Dam trekt dan ook de conclusie dat het CDA de verkiezingsnederlaag helemaal aan zichzelf heeft te wijten. "Alles bij elkaar hebben we het met elkaar gewoon niet goed gedaan."

Toch heeft Van Dam geen harde woorden aan het adres van CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra, die vooral opzien baarde met uitglijders in de verkiezingscampagne en in verkiezingsdebatten zelden het initiatief naar zich toetrok. "Wopke Hoekstra heeft twaalf weken voor de verkiezingen de verantwoordelijkheid genomen om die kar te trekken. Dan heb je snel mijn sympathie te pakken en ook mijn respect."

Fluistercampagne

Maar dat het 'gedonderjaag' binnen de partij maar is blijven aanhouden, erkent Van Dam ook ruiterlijk. Met als blikvanger: een vermeende fluistercampagne tegen de populairste CDA-parlementariër Pieter Omtzigt, die zich onderscheidde als eigenzinnige dossiervreter in de toeslagenaffaire en zich ontpopte als bedenker van de 'Rutte-doctrine die je bij het smeden van een coalitie tussen VVD en CDA er beter niet meer bij kan krijgen. Maar Van Dam kan hier niets mee. "Ik heb nooit iets gehoord van fluistercampagnes. Ik heb zelf nooit binnen mijn partij horen fluisteren van: we moeten maar eens af van die Omtzigt."

Van Dam wil evenwel geen inhoudelijk oordeel meer vellen over het verkennersdebacle in de vorm van het open en blote A4tje van Ollongren met als brisant onderdeel de uitgelekte vermelding 'positie Omtzigt - functie elders.' Dat is wat hem betreft aan de nieuwe samenstelling van de Staten-Generaal. Als het debat morgen doorgang vindt over de verkenners, dan zit Van Dam ook thuis.

Even rustig bijkomen

De 57-jarige Hagenaar, die eerder werkzaam was bij de politie en later als officier van justitie, gaat dan even rustig bijkomen van een hectische tijd als volksvertegenwoordiger. Een rentree ooit op het Binnenhof acht hij niet onmogelijk maar een terugkeer bij zijn vorige werkgever het Openbaar Ministerie (OM) acht hij wel uitgesloten.

Ondanks het feit dat hij gebruik kan maken van een terugkeerregeling, vindt Van Dam deze optie niet zuiver. "Ik wist dat ik in de Tweede Kamer in controlerende zin de Minister van Justitie moest gaan bejegenen en dus ook over het OM. Dus ik heb op voorhand een terugkeergarantie niet genomen omdat ik vind dat je als Kamerlid dan vast zit aan een gouden koord aan een organisatie die ik dan ook moet gaan controleren."

WK van bestuurlijk onvermogen

Als Tweede Kamerlid onderscheidde Van Dam zich de afgelopen jaren op dossiers omtrent de politie en ICT veiligheidsvraagstukken. Maar Van Dam speelde zichzelf vooral in de kijker als voorzitter van de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag. Het in december gelanceerde rapport van deze commissie onder de titel 'ongekend onrecht' leidde uiteindelijk tot de val van het Kabinet Rutte III. De keiharde bevindingen aan het adres van de belastingdienst en de aansturing van de verantwoordelijke ministeries vergeleek hij eerder met de resultaten van de 'WK van bestuurlijk onvermogen'.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.