Derk Sauer: Van der Laan sleutelde op sterfbed aan links pact

Nu de formatie compleet is vastgelopen als gevolg van het verkennersdebat en de steun buiten de VVD voor Rutte verder afbrokkelt, moeten de top van de SP, PvdA en GroenLinks eindelijk eens over hun eigen schaduw stappen en serieus gaan sleutelen aan samenwerking. Want, straks is de linkse taart echt te klein, meent Derk Sauer in 1 op 1.

In 2012 waren de PvdA, SP en GroenLinks nog goed voor 57 zetels samen, in 2017 waren dat er nog maar 37 en bij de laatste verkiezingen in totaal nog maar 26 zetels, zo rekent hij voor aan Sven Kockelmann. "Dus weer elf zetels minder. Als er niks gebeurt, zakt het gewoon weer verder door bij de volgende verkiezingen", stelt de journalist en uitgever van onder meer The Moscow Times.

Eberhard van der Laan

En dat terwijl er al vier jaar geleden wel degelijk serieuze gesprekken gevoerd zijn over een samensmelting op den duur tussen SP, GroenLinks en PvdA. Met dank aan toenmalig PvdA-burgemeester Eberhard van der Laan die vlak voor zijn dood samen met Derk Sauer plannen had gesmeed voor een progressief pact.

"Eberhard maakte zich hierover grote zorgen en werd hierover ook ongelooflijk boos. In gesprekken met mij liet hij dan ook weten: voordat ik dood ga, moet er echt een linkse samenwerking komen. Anders wordt het nooit meer wat met de sociaal-democratie en de linkse beweging."

In de nazomer van 2017 stelden Sauer en Van der Laan een soort manifest op waarin eindelijk eens ernst werd gemaakt om te komen tot linkse partij, om te beginnen met een lijstverbinding. Met een lijst van 'kernpunten' waarover progressief Nederland het eens konden worden zoals een simpeler belastingstelsel waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten zouden dragen.

Ander cruciaal onderdeel van dit manifest was het echt onderzoeken van en het experimenteren met een basisinkomen. "Met zo'n basisinkomen kan je ook af van die toeslagen, zo was de gedachte", vertelt Sauer. Met als doel dat er op links echt "een stip aan de horizon" moet komen. "Met dus een positief verhaal, niet enkel over wat er niet deugt."

Klaver liet het afweten

De blauwdruk werd vervolgens gestuurd naar Jesse Klaver (GroenLinks), Lodewijk Asscher (PvdA) en Emile Roemer (SP). En Van der Laan drong bij de drie progressieve leiders aan om bij Van der Laan thuis - in de ambtswoning van de Amsterdamse burgemeester - hierover verder te praten in bijzijn van Sauer. "Van der Laan was in die dagen natuurlijk waanzinnig populair. Als iemand het morele gezag had over links, was hij het wel", memoreert Sauer.

Maar alleen Asscher en Roemer kwamen in de nazomer van 2017 opdagen bij Van der Laan, die toen al erg ziek was. "Klaver liet het afweten, want die toen had toen net de verkiezingen gewonnen", vertelt Sauer. Met Roemer en Asscher voerde Van der Laan wel vruchtbare gesprekken. "Op de hoofdpunten waren ze het uiteindelijk snel eens geworden, inclusief een lijstverbinding."

Een positief verhaal

Sauer kan er nog steeds niet bij dat zelfs die lijstverbinding een brug te ver was bij de laatste verkiezingen voor deze linkse partijen. "Te krankzinnig voor woorden." De deels in Rusland wonende mediamagnaat heeft "toch uit frustratie" dit jaar niet gestemd op de SP, hij koos uiteindelijk voor nieuwkomer en progressieve 'Pan-Europese' partij Volt. Dat het progressieve krachtenveld steeds verder krimpt, is voor Sauer geen verrassing. "Dit zag je kilometers ver aankomen. Mensen willen een positief verhaal."

De blauwdruk tot één linkse partij staat nog steeds op de computer van Sauer. En die plannen kunnen zo worden uitgerold. Lilian Marijnissen (SP), Lilianne Ploumen (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks) hoeven alleen maar even met Sauer contact op te nemen. "Ze weten dat die plannen tot samenwerking er liggen."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.