De PVV als coalitiepartner: in Flevoland hebben ze er ervaring mee

Herman Sietsma van de ChristenUnie leidde als verkenner en als informateur de onderhandelingen. Volgens hem was het al duidelijk vanaf het begin dat de PVV mee zou regeren. 'Bij veel partijen was er belangstelling voor een brede coalitie, dus met partijen van de rechter- en linkerzijde', zegt hij in 'Met het Oog op Morgen'.

Formeren

Het formeren ging alleen niet van een leien dakje. 'D66 gaf al snel aan dat het niet in een college kon of wilde met de grote winnaar, de BBB. GroenLinks en de PvdA zeiden dat ze alleen in een college met de BBB wilden als ze allebei erin konden komen. Dat was voor de BBB niet aanvaardbaar', zegt Sietsma. 'Toen ging de belangstelling naar de rechterkant, dan kom je al gauw ook uit bij de PVV.'

Er ontstond uiteindelijk een coalitie tussen de BBB, SGP, ChristenUnie en de PVV. 'Voordat er werd onderhandeld, is er gezegd: we moeten elkaar eerst in de ogen kijken over het belangrijke punt van de rechtsstaat.' Sietsma vertelt dat er een aparte sessie door de partijen werd georganiseerd. 'Daar werd er gepraat over hoe de partijen kijken naar de grondwettelijke kaders en waarborgen die in een rechtsstaat gehandhaafd moeten worden.'

Kernwaarden

De kernwaarden die uit die sessie kwamen, zijn opgeschreven in een document. 'Het heet: kernwaarden voor het beoogde nieuwe college. Die kernwaarden zeggen eigenlijk precies datgene wat ook in de Grondwet staat en in internationale verdragen. En in die zin voegt het dus niets toe, maar is het nog eens een bevestiging daarvan.' Volgens Sietsma staat er ook een belangrijke toevoeging in het document, namelijk dat de partijen met respect om zullen gaan met de burger. 'Omdat het niet alleen over de wetten gaat, maar over de cultuur van omgang met burgers en met name ook dat elke burger zichzelf moet kunnen zijn conform artikel één van de Grondwet.'

Het is geen document waarin alle garanties worden gegeven aan de partijen. 'Wat er wel is, is een politiek handvat voor partijen om te zeggen: als een partij zich niet houdt aan die kernwaarden, ligt er een probleem. Dan geldt die afspraak die we met elkaar hebben gemaakt niet meer. Het is een politiek instrument, geen juridisch instrument. Wel iets wat expliciet maakt wat anders naar de achtergrond verdwijnt.'

PVV in de coalitie

De PVV in Flevoland heeft de kernwaarden in het document onderschreven. Ook hebben ze compromissen gemaakt over hun agendapunten. In het partijprogramma stond dat ze geen asielopvang in de provincie wilden, dat is niet in het coalitieakkoord gekomen. 'Er staat letterlijk datgene wat de provincie moet doen, namelijk toezicht houden op de uitvoering van de huisvesting van statushouders; dat gaat de provincie ook doen. De provincie komt haar wettelijke taak na. Er staat wel in dat er voor veilige landers een oplossing moet komen, dat die niet in de opvang komen', zegt Sietsma. 'Daarmee zie je dat er verschil is tussen de PVV vóór de coalitie en het coalitieakkoord zelf.'

De landelijke politiek kan dit niet een-op-een overnemen, vindt Sietsma. 'De politieke constellatie is anders en de taken van de provincie betreffen heel iets anders dan wetgeving over bijvoorbeeld immigratierecht', legt hij uit. 'Dat neemt niet weg dat de discussie nu gaat over de vraag wanneer de rechtsstaat wel of niet in het geding is. Probeer dan zo expliciet mogelijk aan de voorkant te zijn om dat op te schrijven en elkaar daar elke dag aan te herinneren. Want de Grondwet is geen vanzelfsprekend bezit.'