Valt Poetin te stoppen via het Internationaal Gerechtshof?

Volgens Marieke De Hoon, onderzoeker Internationaal Recht en Strafrecht aan de UvA, mag het Internationaal Gerechtshof van de Verenigde Naties, niet zomaar een zaak behandelen. "Daar moeten namelijk alle partijen mee instemmen en dat doet Rusland natuurlijk niet."

Clausule

Toch denken Oekraïense juristen een weg te hebben gevonden. De Hoon legt uit dat landen over verschillende verdragen namelijk clausules kunnen afspreken. Hierbij kunnen ze bij een geschil - zonder instemming van een ander land - naar het Internationaal Gerechtshof stappen. En op dit punt hoopt Oekraïne het Hof te bewegen de zaak aan te nemen.

Genocide

In dit geval beroepen de juristen op een geschil in het Genocideverdrag. Van Hoon: “Poetin heeft een paar keer gezegd dat in Oekraïne genocide wordt gepleegd.” Daarmee zou Rusland het oorlogsgeweld rechtvaardigen. Oekraïne is het hier mee oneens en beroept zich op een geschil over de interpretatie en het toepassen van het zogenaamde genocideverdrag. Hiermee zou volgens Van Hoon de weg openstaan naar het Internationaal Gerechtshof.

Voorlopige maatregelen

Een zaak opstarten via het Internationaal Gerechtshof kost natuurlijk erg veel tijd. Waar Oekraïne volgens De Hoon op mikt, is dat het Internationaal Gerechtshof voorlopige maatregelen gaat nemen tegen Rusland en dat zou veel sneller kunnen.

Zo zou het gerechtshof Rusland kunnen oproepen om het geweld te beëindigen. De Hoon realiseert zich dat er weinig reden is om aan te nemen dat Poetin zich hierdoor zou laten stoppen.

Tribunaal

Na de oorlog in Joegoslavië richtte de VN het Joegoslaviëtribunaal op om oorlogsmisdaden te kunnen veroordelen. Op de vraag of dit ook een mogelijkheid is om het Russische geweld aan de kaak te stellen is De Hoon kort. Het Joegoslaviëtribunaal werd opgericht door de VN-Veiligheidsraad waarvan Rusland lid is. Het spreek voor haar vanzelf dat Rusland de oprichting van zo’n tribunaal zou vetoën, omdat het dit recht heeft.

Juridische oorlogsvoering

Van Hoon is niet met de stelling eens dat Poetin niets geeft om internationaal recht. Ondanks dat hij in haar ogen bereid is het internationaal recht te overtreden, maakt hij gebruik van lawfare. Keer op keer verantwoordt hij zijn oorlogshandelingen met zijn eigen juridische onderbouwingen. Hiermee zou hij zijn militairen motiveren en verdeeldheid zaaien in de buitenwereld.

Strafrechtelijke vervolging 'lastig'

De kans dat Poetin strafrechtelijk gestopt kan worden lijkt dus klein. De Hoon: “Het is heel lastig voor het strafrecht, zolang je Poetin niet hebt gearresteerd. En als zittend staatshoofd is hij ook nog eens immuun voor buitenlandse gerechtshoven. Dus in Nederlandse rechtbanken of in Oekraïense rechtbanken kun je helaas Poetin niet zomaar vervolgen.”