De klimaatplannen van kabinet Rutte, waar kwam deze wending vandaan?

Ed Nijpels staat recht tegenover Mark Rutte en Eric Wiebes, tussen hen in staat een muurtje camera’s en een rood lint. Het is woensdagmiddag tegen vieren en de klimaatpaus hoort aan wat de premier te zeggen heeft. "Als je door je oogharen kijkt zie je dat het kan gaan lukken", zegt de premier optimistisch.

Om iedereen binnenboord te houden gaat het klimaatakkoord wel flink op de schop. Er worden limieten gesteld aan de ondergrondse CO2-opvang, de boeren moeten meer megatonnen leveren, de motorrijtuigenbelasting wordt minder duur, de energierekening gaat omlaag en de CO2-heffing komt er toch.

Een donderslag bij heldere hemel. Nog geen uur geleden is de presentatie van de doorrekeningen van het klimaatakkoord afgelopen. Daar werd de vinger op de zere plek gelegd. Het akkoord is misschien ambitieus, maar nog niet groen genoeg. En nu is er deze reactie. Hoe heeft Rutte deze ommezwaai zo snel gemaakt?

Verkiezingsvrees

Het eerlijke antwoord is dat het kabinet minder ad rem is dan het lijkt. De credits kunnen naar Klaas Dijkhoff, de VVD-fractievoorzitter. Hij opende op dinsdagmiddag 19 februari het bal op zijn werkkamer. Samen met zijn coalitie-vrienden Buma, Jetten en Segers heeft hij eerder die maand het kinderpardon bijgeschaafd, zoiets wil hij ook met het klimaatdossier doen.

Bij de liberalen wordt namelijk met zweterige handjes naar 13 maart toegeleefd. De rekenmeesters van het CPB en PBL hebben aangekondigd die dag de doorrekeningen van de klimaatplannen te presenteren. Dijkhoff voelt aan zijn theewater dat dat geen goed nieuwsshow gaat worden. Sterker nog, dit kan wel eens funest zijn voor de verkiezingscampagne. Hij voorziet chaos, kritiek en een hoop onduidelijkheid.

Diezelfde week liggen de regeringspartijen flink onder vuur. De energierekening blijkt fors hoger dan voorspeld. Vooral Buma zit met die kostenstijging in zijn maag. De CDA-voorman vreest al langer voor een klimaatrevolutie en is bang dat de gele hesjes ook in Nederland aan zwaarte winnen. Hier moet iets gebeuren.

Wensenlijstjes

Voor Dijkhoff is één plus één vier. Hij wil een breed pakket maatregelen bouwen om direct na die cijfer-prestentatie van 13 maart mee te overschaduwen. Sowieso heeft hij, net als de anderen, wel een wensenlijstje met aanpassingen in het hoofd. De VVD zit met de motorrijtuigenbelasting in de maag en D66 en de ChristenUnie willen een CO2-heffing.

De knoop wordt doorgehakt, iedereen wil hier wel mee aan de slag. De verwachting is dat, net als met de kinderpardon-deal, hier ook een uitweg te vinden is. Niemand heeft zin in gedonder vlak voor de verkiezingen en iedereen ziet een winstpuntje wel zitten. Het is het begin van een wekenlang vergaderingscircuit.

Carnavals-belletjes

Tijdens het reces host Klaas Dijkhoff door Breda. In een pak met Britse-vlaggen loopt hij met fractiegenoot Thierry Aartsen de polonaise. Buiten het zicht van de camera’s is hij met andere zaken bezig. Hij doet allerhande carnavals-belletjes om het tempo er in te houden.

Na het reces beginnen de contouren van een deal zich af te tekenen. De coalitie heeft dan nog geen cijfer of komma van de rekenmeesters gezien. Puur op politiek gevoel worden beslissingen genomen. Tijdens het coalitie-overleg of met fractievoorzitters onder elkaar wordt langzaam maar zeker naar die dertiende maart toegewerkt.

Pas op de maandag voor de presentatie wordt de eindsprint ingezet. De hoofdlijnen liggen er, nu kan er aan teksten gesleuteld worden. Inmiddels begint er tijdsdruk te ontstaan. Rob Jetten werkt bijvoorbeeld op de achterbank naar een 3FM optreden hard aan de alinea over de CO2-heffing, het CDA buigt zich over de zo gewenste verlaging van de energiebelasting.

Wapperen

Op de woensdag van de presentatie verzamelen Rutte, de fractievoorzitters, vice-premiers en betrokken vakministers zich op het kantoor van Carola Schouten. Het is kwart over tien en eindelijk neemt de coalitie de oordelen van het CPB en PBL door. De inschatting van de partijen blijkt te kloppen, hier moet flink gesleuteld worden.

Niet iedereen is blij met het bedachte pakket. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven zegt bijvoorbeeld dat ze "in bepaalde mate ook een concessie heeft gedaan". Heel gelukkig is ze niet met het schrappen van de motorrijtuigen belasting, al weegt het totale pakket volgens haar tegen die teleurstelling op.

Minister Wiebes van Economische Zaken blijkt moeilijker te overtuigen. Premier Rutte en Klaas Dijkhoff krijgen hun partijgenoot niet zomaar mee. Hij houdt lang voet bij stuk. Al spreekt Van Veldhoven geruchten over een mogelijke crisis met Wiebes tegen. "Er is stevig onderhandeld, maar er is niet gewapperd."

Persconferenties

Uiteindelijk blijft de klimaatdeal van de fractievoorzitters overeind. Eindelijk kan het plan op papier. Geestesvader Klaas Dijkhoff is de man die zijn vingers over het toetsenbord laat vliegen. Vlak voor de deadline is alles in kannen en kruiken. Om half één, als de eerste journalisten de doorrekeningen in handen krijgen, is de deal beklonken. Nog tijdens de presentatie van de rekenmeesters wordt een persconferentie van Rutte en Wiebes aangekondigd.

Bij GroenLinks zijn ze de rapporten dan al vliegensvlug doorgevlogen. De conclusie daar; dit is niet genoeg. Het kabinet moet weer aan de slag. Klaver kondigt een persconferentie af en besluit de aanval te kiezen. Pas als de Premier de kabinetsplannen aankondigt dringt het tot GroenLinks door dat die eisen een beetje mosterd na de maaltijd zijn.

Jesse juicht, maar moet ook terug naar de tekentafel. Snel wordt besloten enthousiast te reageren. Hij stelt een klimaatformatie voor. Binnen de coalitie malen ze er niet om. Zij lopen haast high-fivend door het Kamergebouw. Die avond blijkt het plan Dijkhoff goed uit te pakken. In plaats van de gevreesde campagne chaos blijft het beeld hangen van een kabinet dat vliegensvlug een oplossing vond voor vervelend nieuws.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.