Een terugblik op de verkiezingen in 2006: 'Nederland is rechtser geworden'

De val van Balkenende II

"Balkenende II was het meest succesvolle kabinet van Balkenende. Ze hebben veel voor elkaar gekregen, zo is onder andere het hele zorgstelsel toen op de schop gegaan." Toch viel het uiteindelijk. "D66 had het kabinet ten val gebracht", vertelt Fresen.

"De aanleiding voor deze vervroegde verkiezingen lag in de strubbelingen binnen de VVD." Ayaan Hirsi Ali zat voor de VVD in de Tweede Kamer. Zij zat aan de rechterflank van de VVD." Hirsi Ali zou gelogen hebben over haar vluchtverhaal. "Ze had haar naam niet helemaal juist doorgegeven en had niet de waarheid gesproken. Rita Verdonk, die als minister strict op het migratiebeleid zat, vond dat ze zelf eigenlijk niet anders kon dan Hirsi Ali dat Nederlanderschap ontnemen en haar paspoort intrekken." Het dossier ontspoorde totaal. "D66 liet toen weten geen vertrouwen meer in Verdonk te hebben."

Interne strijd bij VVD

De complexiteit van deze politieke periode werd verder vergroot door een interne strijd binnen de VVD tussen Rita Verdonk en Mark Rutte. "Dat maakte het pikant. Het speelde recht door de strijd om het lijsttrekkerschap tussen Rutte en Verdonk die op dat moment ook volop aan de gang was, en die uiteindelijk gewonnen is door Rutte."

Uiteindelijk leidde dit voorval tot de val van het kabinet en de aanloop naar de verkiezingen op 22 november 2006. Het CDA bleef de grootste partij met 41 zetels, gevolgd door de PvdA met 33 zetels en de SP met 25 zetels. Dat resulteerde in de vorming van het kabinet Balkenende IV, bestaande uit CDA, PvdA, en ChristenUnie.

Parallellen met nu

Opmerkelijk genoeg vertoont deze politieke periode parallellen met de recente ontwikkelingen in de Nederlandse politiek. Ron Fresen: "Wilders deed toen voor het eerst mee - en kwam uit het niets op negen zetels. Dat waren verrassende overwinningen die we tegenwoordig ook zien."

"En aan de linkerflank zag je dat de SP een ongelooflijke overwinning boekte, na succesvolle oppositie." Toch veranderde er qua ideologie bij de stemmer ook niet heel veel, vertelt Fresen: "De links/rechts-schaal bleef min of meer hetzelfde - stemmers schoven enkel op naar andere partijen binnen het spectrum."

'Nederlands is rechtser geworden'

Maar er zijn ook verschillen te zien, vertelt de politiek duider: "In de loop der jaren is Nederland wel wat rechtser geworden denk ik. Maar als je kijkt naar nu en toen, toen hadden de linkse partijen samen veel meer zetels. Veel meer dan ze nu waarschijnlijk gaan halen bij de verkiezingen van vandaag."