Amerikaanse conservatieve lobbyorganisaties pompen miljoenen in Europa

In de afgelopen zeven jaar is er vanuit Amerika zo’n 60 miljoen dollar naar Europa gevloeid om conservatieve denkbeelden te promoten. Het criminaliseren van seksualiteit, het elimineren van abortus en het verbieden van anticonceptie en echtscheiding zijn slechts enkele voorbeelden van de ideeën die deze beweging uitdraagt.

Volgens Rietveld komen deze ideeën in Amerika "rechtstreeks uit een draaiboek dat is opgesteld door de conservatieve beweging voor het Republikeinse presidentschap: Project 2025." Hoewel Trump destijds afstand leek te nemen van deze ideeën, put hij er nu rijkelijk uit.

Project 2025: een mondiale invloed

Maar Project 2025 reikt verder dan Amerika. Verschillende organisaties die erbij betrokken zijn, sluizen geld door naar Europa. Sander Rietveld heeft voor Zembla onderzoek gedaan naar deze organisaties en ontdekte dat in de afgelopen zeven jaar ruim 60 miljoen dollar deze kant op kwam. "Dit soort organisaties hebben in de Verenigde Staten een goede doelen-status. Daardoor moeten ze openbaar maken waar ze hun geld aan besteden", legt Rietveld uit. Door belastinginformatie van meer dan 20 organisaties te analyseren, kon hij achterhalen hoe miljoenen in Europese conservatieve bewegingen terechtkomen.

Hoe werkt deze lobby?

Wat gebeurt er met dat geld? "In Brussel wordt ontzettend veel gelobbyd. Vaak gebeurt dat openlijk: parlementsleden worden bestookt met mails. Maar veel gebeurt ook achter de schermen", vertelt Rietveld. Lobbyisten beïnvloeden politici door bijvoorbeeld vragen te stellen en suggesties te doen. Ze zorgen er als het ware voor dat ze op de juiste plek op het juiste moment zijn om machtige mensen te beïnvloeden.

Dat lobbyen op zich is niet illegaal; ook organisaties als Greenpeace gebruiken deze methode om een beweging in gang te zetten. Toch maakt Rietveld zich zorgen over de conservatieve lobby. "Je ziet uiteindelijk altijd dat als rechten van minderheden worden ondermijnd, dat een opstapje is naar autocratie. We zagen het in Hongarije, in Polen, en we zien het nu in de Verenigde Staten." Hij benadrukt hoe conservatieve christenen optrekken met radicaal-rechtse politici en hoe deze denkbeelden leiden tot een ondermijning van democratische grondrechten.

Nederlandse lobbyisten

Niet alleen Amerikaans geld speelt een rol in de conservatieve lobby in Europa. In Nederland is Henk Jan van Schothorst een van de pionnen in het spel van de grote conservatieve beweging. Hij is voormalig medewerker van de SGP en richtte in 2013 zijn eigen lobbyorganisatie op. "Met een relatief klein budget oefent hij op allerlei plekken invloed uit", legt Rietveld uit. Zo plaatst hij mensen bij vergaderingen van de VN en de EU om daar hun mening te geven en beleidsmakers te beïnvloeden.

Zijn invloed beperkt zich niet tot Europa. Van Schothorst richt zich ook op Afrikaanse landen, waar conservatieve waarden vaker de norm zijn en er dus meer ruimte is voor 'succes'. Dat heeft gevolgen: in Oeganda staat de doodstraf op homoseksualiteit.

Gevolgen

De groeiende invloed van conservatieve lobbygroepen baart Rietveld zorgen. "Iedereen mag zijn eigen overtuiging hebben en die ook uitdragen. Dat is een groot goed in een democratie. Maar de grens ligt waar democratische grondrechten worden aangetast." Terwijl deze grondrechten wereldwijd steeds meer onder druk staan, is het des te belangrijker om deze lobbypraktijken kritisch te blijven volgen.