'Pieter Omtzigt is één van de opvolgers van Pim Fortuyn'

Afgelopen vrijdag sprak premier Rutte over een tijdperk van vóór en na Pim Fortuyn. Volgens Fortuyn-biograaf Leonard Ornstein is daar geen woord aan gelogen. Volgens hem zijn er drie punten aan te wijzen waarin het tijdperk voor en na Fortuyn duidelijk wordt: "Problemen worden beter benoemd, het theaterelement deed zijn intrede in de politiek en de onderbuik wordt niet meer geregeerd."

Opkomst Pim Fortuyn

Fortuyn kwam haast uit het niets op in 2001/ 2002. Hij domineerde het nieuws en steeg in de peilingen. Gevestigde partijen vonden het moeilijk een antwoord te vinden op zijn opkomst. Ornstein: "Fortuyn was niet in een hokje te plaatsen, het was niet het ouderwetse rechts-links denken. Hij benoemde ook de politieke incorrecte zaken waar op dat moment niet zo over gepraat werd, migratie bijvoorbeeld."

Problemen worden benoemd

Het electorale succes van Pim Fortuyn en zijn LPF konden PvdA'ers Melkert en Kok niet plaatsen. "Ze zaten te veel in hun eigen visie vast", aldus Ornstein. Volgens de Fortuyn-biograaf kwam dat doordat ze geen verbinding maakten met de samenleving. "Door meer connectie met de maatschappij hadden ze eruit kunnen komen."

Maar: de opkomst van Fortuyn en zijn blik op de multiculturele samenleving heeft het debat verhard. Ornstein: "Je kunt je afvragen of het altijd positief heeft gewerkt. Het werd heel erg een geframed onderwerp. Ik denk dat je van Fortuyn absoluut kan zeggen dat dat niet zijn bedoeling was. Maar hij heeft wel dat debat over de multiculturele samenleving opengebroken, maar het is wel heel erg doorgeschoten."

Theaterelement in de politiek

Het woord 'leugenaar' was voor die tijd bijna verboden in de Tweede Kamer. Maar met Fortuyn veranderde ook het taalgebruik: "Nu komt 'leugenaar' elke week wel naar boven", zegt Ornstein. "En het politiek correcte denken, daar probeerde Fortuyn een einde aan te maken. Daar kun je wel je vraagtekens bij zetten."

Kritiek op bestuurscultuur

Fortuyn had kritiek op de bestuurscultuur, iets wat herkenbaar klinkt ook in de huidige kritiek op de politiek. "Men maakte maar beleid in torentjes en op departementen, maar ze dachten niet na over hoe dat bij de mensen terecht zou komen", zegt Ornstein. Fortuyn deed dat wel. Sterker nog, in zijn boek De Verweesde Samenleving heeft hij het daarover.

Volgens Ornstein is de Nederlandse politiek nog steeds te veel gericht op beleid en niet op het volk. "De politiek moet zich heel duidelijk richten op de samenleving."

Pieter Omtzigt

Het Fortuyn-geluid is nog steeds te horen in de Kamer, zegt Ornstein. "Ik vind Pieter Omtzigt één van zijn opvolgers. De uitvoering op de menselijke maat, waarbij mensen fatsoenlijk behandeld worden, waarbij gekeken wordt naar de burger: politici zouden daar meer oog voor moeten hebben."