'Goed en kwaad bestaat niet meer omdat we zelf God zijn geworden'

Van Fenema beschrijft aan de hand van haar recent verschenen boek Het Verlaten Individu hoe we ons niet meer weten te wapenen tegen eeuwenoude hoofdzonden. "Het individu heeft zich losgemaakt van de groep en is gaan geloven in de illusie dat het zelf God mag en kan zijn. Het gedeelde verhaal waardoor het leven zin krijgt en we tot mooie dingen worden gedreven, is weggevallen."

Tweede appel

Opvallend is dat de psychiater in haar analyse veel Bijbelteksten aanhaalt, zonder zelf religieus te zijn. "Die Bijbelteksten zijn heel cruciaal voor de portee van het boek. Namelijk dat het individu zich heeft afgekeerd van de groep, het hogere en de moraal."

Van Fenema diagnosticeert daarbij een eigentijdse, nieuwe zondeval. "De Bijbel begint natuurlijk met de slang die de appel aan Eva aanbiedt met de belofte dat ze samen met Adam kennis van goed en kwaad zal krijgen. In dit boek beschrijf ik eigenlijk een tweede appel die we zijn gaan eten: namelijk dat we zelf God zijn en dat goed en kwaad überhaupt niet meer bestaat omdat je het zelf bepaalt."

Oplossingsperspectief

Vaste gast en theoloog Stefan Paas vraagt zich af waarom Van Fenema alleen het probleem aan de kaak lijkt te stellen en weinig oog heeft voor oplossingen. "Je bent psychiater en helpt elke dag mensen. Waarom zeg je niet: 'Stop daar eens mee, je wordt veel gelukkiger als je het niet doet'?"

Van Fenema stelt dat het juist van belang is om stil te staan bij de diagnose. "Het is ook een vorm van afweer om direct de oplossing te bedenken. Terwijl ik denk: mensen moeten eerst maar eens zelf rustig nadenken, het laten bezinken."