'Media zijn te stellig met prognoses RIVM'

"We zijn het hele jaar natuurlijk doodgegooid met statistiekjes", zegt Jort Kelder. "En er is nu natuurlijk een rel gaande tussen Maurice de Hond aan de ene kant en het RIVM aan de andere kant." Die ophef gaat over de modellen die zijn gebruikt voor de beslissing om een avondklok in te voeren. Maurice de Hond stelt dat die modellen niet juist zijn en dat de beslissing om de avondklok in te voeren dus wankelt.

Het gaat dan om de grafieken van januari waarin het verloop van de besmettingen met de Britse variant wordt geschetst. Jort Kelder praat met professor Van der Schoot om te achterhalen wie er nou gelijk heeft, Maurice de Hond of het RIVM.

Hobbeltje en bobbeltje

"Een van de problemen is dat de media proberen om ieder hobbeltje en bobbeltje van die grafieken en modellen proberen te interpreteren alsof het de waarheid is, en zo werkt het nou eenmaal niet met statistiek", zegt Van der Schoot.

Statistiek is per definitie onzeker. Het gaat om een prognose. Het RIVM berekend misschien wel 50 verschillende scenario's die allemaal uit kunnen komen en het is aan de politiek om te kijken welk beleid er op welk scenario wordt gebaseerd.

"Je kunt die modellen van het RIVM vergelijken met de scenario’s die je ook hebt voor het weer", zegt Van der Schoot. Het KNMI maakt misschien wel 50 mogelijke voorspellingen en de werkelijkheid zal uitwijzen wat voor weer het echt is geworden. "Je moet dit soort statistiek zien als een machine met enorm veel knoppen en afhankelijke van de variabelen, aan welke knoppen je wel of niet draait, komt er een ander scenario uit."

Transparantie

Onderzoeksjournalist Thomas Bollen van platform Follow the Money heeft er een uitgebreid stuk over geschreven en heeft geprobeerd om de data en de variabelen waarop het RIVM de modellen baseert boven tafel te krijgen. Dat is maar deels gelukt.

"Ja, het RIVM publiceert deels de data waar ze hun modellen op baseren, maar net niet alles", zegt Van der Schoot. Dat maakt dat je ruimte laat voor speculatie, en in die ruimte springt Maurice de Hond.

Volledige transparantie zou dit soort speculatie kunnen voorkomen. "Dan voorkom je argumenten dat het RIVM met een soort black box de regering adviseert", zegt Kelder. "Volgens die grafiek uit januari zouden we nu zo’n 1700 mensen op de IC moeten hebben, dat is code zwart, is niet gebeurd", vervolgt Kelder.

"Ja maar dat is dus een van die mogelijke lijntjes, een van de mogelijke scenario’s", zegt Van der Schoot. "Je kan met een kleine dataset zeker een voorspelling maken maar dat betekent dat je onzekerheidsmarge ontzettend groot is."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.