Kleindochter Anton de Kom: ‘Aandacht voor mijn grootvader is fijn, maar ook dubbel’

“Anton de Kom wordt nooit moe. Maar ik word soms wel een beetje negatief: alwéér iemand die iets met Anton de Kom wil doen.” Het zijn de woorden van Els de Kom in de podcast Strijden ga ik (KRO-NCRV en NPO Radio 1) over het leven, het werk en de nalatenschap van Anton de Kom.

Aan de haal met De Kom

Waar Anton Kom in 1932 nog als onruststoker wordt bestempeld door de Nederlandse regering, is de schrijver van Wij slaven van Suriname nu een boegbeeld met standbeeld en een plaats in de Canon van Nederland. Zijn we aan de haal gegaan met zijn verhaal? Het is een van de vragen die historici Paul de Jong en Tim Streefkerk onderzoeken in de podcast.

De Jong en Streefkerk kregen voor het eerst met Anton de Kom te maken toen ze een project toegewezen kregen tijdens hun studie geschiedenis. “De Kom is steeds verder onder onze huid gekropen. Hij is alsmaar tegengewerkt, maar heeft nooit opgegeven. Het is een fascinerend levensverhaal”, vertelt De Jong.

“De Surinaamse schrijver verzette zich met woorden tegen het Nederlandse koloniale regime”, gaat Streefkerk verder. “Zijn bekendste werk Wij slaven van Suriname is een geweldige aanklacht tegen het Nederlandse koloniale systeem.”

Anton de Kom werd een symbool

Inmiddels is hij alom geprezen en wordt De Kom door verschillende partijen op een sokkel gehesen. De Kom werd een symbool. Maar doet dat hem wel recht aan? “Zolang mensen op een waardige manier omgaan met Anton de Kom, heb ik geen bezwaar. Maar hem misbruiken voor andere doeleinden, dat vind ik en de rest van de familie verschrikkelijk.”

Het gevaar van toe-eigening ligt inderdaad op de loer, zegt Guno Jones, onderzoeker aan de Vrije Universiteit. “Het is makkelijk om je iets toe te eigenen op het moment dat iets ‘sexy’ geworden is. Je moet je altijd afvragen: waarvan is het onderdeel? Staat iets in het teken van transformatie en het bestrijden van ongelijkheid? Of is het een nieuwe manier om een positief zelfbeeld mede vorm te geven?”

De makers onderzoeken ook hun eigen blinde vlekken en de spiegel die De Kom Nederland postuum nog steeds voorhoudt met zijn werk.

Strijden ga ik - een zesdelige podcastserie van KRO-NCRV en NPO Radio 1 - is vanaf nu volledig te beluisteren. Luister hieronder naar aflevering 1 waarin Els de Kom aan het woord komt: