'Ik ben Nederlander omdat ik Nederland niet hoef te omarmen'

De goede immigrant

In de zesdelige podcast De goede immigrant spreekt interviewer Nicole Terborg Nederlanders met een recente migratieachtergrond, die allemaal van Nederland hun thuisland proberen te maken of hebben gemaakt. In de intieme en openhartige interviews met Quinsy Gario, Deborah Cameron, Hasret Emine, Yael van der Wouden, Manju Reijmer en Khadija Boujbira blijkt één vraag centraal te staan: wanneer mag je jezelf Nederlander noemen?

Die vraag is bewust gekozen, vertelt maker Ebissé Wakjira-Rouw. ''Er bestaat een idee van Nederlanderschap in conventional wisdom, terwijl er geen definitie van is in het woordenboek. De zogenaamde 'echte Nederlander' is bijvoorbeeld Linda de Mol. Alles wat van dat idee afwijkt, wordt als on-Nederlands geframed.'' Het gaat om een uitsluitingsmechanisme, hekelt ze: ''je hele leven lang moet je je verhouden tot Nederlander zijn, waar je volgens de ongeschreven regels nooit aan voldoet.''

''Als ik de winnende treffer tegen Spanje maak in de finale, zou ik een voorbeeldige Nederlander zijn'', voegt co-maker Mariam El Maslouhi eraan toe. De Nederlander wordt gepresenteerd als blond en wit, legt ze uit. En de acceptatie van migranten is volgens haar gebaseerd op prestaties. ''Aan Nederlanderschap moeten geen voorwaarden worden gesteld.'' Wat Nederlanderschap voor haar betekent? ''Mijn Nederlanderschap is dat ik Nederland niet hoef te omarmen, ondanks dat ik Nederlander ben.''

Wat doe je hier dan, luidt de tegenreactie vaak, vertelt Ebissé. ''Als je een niet-westerse achtergrond hebt, moet je Nederland goed vinden. Anders mag je oprotten naar je eigen land, meer dan deze twee smaken is er helaas niet. We willen onvoorwaardelijke Nederlanderschap.'' Wat die onvoorwaardelijkheid inhoudt? ''Dat je prima mag klagen zonder dat iemand tegen mij roept wat ik hier doe. Een goed voorbeeld is Pieter Omtzigt, tegen hem wordt dat ook niet gezegd. Hopelijk krijgen de luisteraars na het beluisteren van de podcast meer inzicht in de worstelingen van niet-westerse Nederlanders met voorwaardelijke Nederlanderschap.''

Zijn er geen stappen gezet in een meer divers en inclusiever Nederland, vooral met het ieder jaar afnemende draagvlak voor zwarte piet? ''Mensen vergeten dat verandering komt met een prijs'', zegt Mariam. Ze vraagt zich hoeveel er daadwerkelijk is veranderd: ''Er zijn wel wat veranderingen, maar dat is niet verankerd in beleid. We zitten op een roze wolk, dat kan zomaar omslaan.''