Kiezen voor het gezondste embryo; op weg naar designer baby's of onethisch om niet te doen?

"We screenen met name op diabetes, kanker, hartziekten en ook schizofrenie", vertelt Nathan Treff aan de telefoon vanuit New York. Hij richtte in 2017 het bedrijf Genomic Prediction op. Wensouders uit de hele wereld krijgen via zijn diensten de kans om met PGTP, de nieuwste loot aan de stam van de genetische testen bij embryo’s, een blik in de toekomst te krijgen. Welk embryo heeft de meeste kans op een zo gezond mogelijk leven? Volgens Treff hebben inmiddels enkele honderden ouderparen van de test gebruikgemaakt.

Met PGTP wordt niet alleen gekeken of een embryo een bepaalde ziekte draagt, zoals bij erfelijke aandoeningen ook in Nederland soms gedaan wordt. Nee door het hele DNA van een embryo uit te lezen wordt berekend welke káns een embryo heeft om later in het leven een bepaalde ziekte te krijgen.

De data die bedrijven als Genomic Prediction na de screening aan wensouders terugkoppelen kunnen vrij ingewikkeld en overweldigend zijn, daarom is er een soort van keuzehulp gemaakt om het kiezen makkelijker te maken. Een gezondheidsscore rangschikt de embryo’s, en adviseert de ouders dus welk embryo het allergezondst is.

PGTP staat voor Pre-Implantatie Genetische Test voor Polygenetische ziektes. Het gaat dus om ziektebeelden die aan de hand van meerdere fouten in het DNA van een embryo voorspeld kunnen worden. Naast Genomic Prediction zijn er nog enkele bedrijven die deze techniek aanbieden.

Treff heeft een persoonlijke drijfveer om deze test aan te bieden. Hij is zelf diabetespatiënt. "Als ouder heb je een keuze waarmee je het risico dat je kind met hetzelfde leed te maken krijgt, kan verkleinen. Ik vind het vreselijk dat er veel diabetespatiënten zijn die een IVF-procedure doorgaan zonder te weten dat ze deze optie hebben."

Kritiek

Geneticus Treff krijgt kritiek op zijn praktijken vanuit zijn eigen vakgebied. Klinisch embryoloog Edith Coonen van het Maastricht UMC+ vindt het een goede zaak dat PGTP in Nederland, en zelfs in de hele Europese Unie, niet is toegestaan. "Als we het hebben over hartfalen, over diabetes, over hoge bloeddruk, dan weten we dat dat veel complexere ziektes zijn. Daar zijn een heleboel genen bij betrokken. We weten niet eens of we wel alle genen in beeld hebben die daarbij betrokken zijn."

Volgens Edith Coonen, tevens hoofd van PGT Nederland, zijn er ook een aantal technische redenen waarom de toegevoegde waarde van PGTP minder is. "We hebben vaak niet een compleet beeld over wat een ziekte veroorzaakt, en dan ga je mensen misschien wel valse hoop geven."

Treff blijft erbij dat zijn bedrijf naar aanleiding van de kennis uit een Britse biobank wel degelijk weet welke combinatie van afwijkingen de kans op welke ziekte vergroot. Hij krijgt ook vaak het verwijt dat hij aan 'designer baby's' werkt, maar volgens hem is het juist niet ethisch om mensen deze keuze te onthouden. "Mensen moeten zelf kunnen bepalen hoe ze kinderen krijgen."

De geneticus bevestigt wel dat ook de leefstijl en omgevingsfactoren van de kinderen die uiteindelijk uit de gekozen embryo’s geboren worden, bepalen of ze een bepaalde ziekte wel of niet krijgen. Zijn bedrijf geeft ouders geen garanties op een ziektevrij leven, zegt hij. Genomic Prediction werkt aan een onderzoek om te kijken hoe het de gekozen embryo's later in het leven vergaat.