Alicante – Moeten we nog 'U' zeggen?

In de nieuwe maandelijkse rubriek ‘De Twee Kanten van Alicante’ nodigt de jongste redactie van NPO Radio 1 twee zestigplussers uit in de studio. Ze voeren een gesprek tussen twee generaties aan de hand van één thema. Te beginnen met de Nederlandse taal. Te gast zijn politicus Annemarie Jorritsma en hoogleraar Herman Pleij:

Tutoyeren

“In het politieke bedrijf was het vanaf de dag dat ik daar binnenkwam gebruikelijk om werkelijk iedereen te tutoyeren.” Annemarie Jorritsma (1950) werkt al bijna 45 jaar in de politiek en weet haast niet beter. Toch heeft het haar in het verleden opgebroken. Wanneer ze op plekken kwam waar dat niet gebruikelijk was, kwam ze erachter dat de Haagse stolp een uitzondering in Nederland is. Volgens de Nederlandse etiquette is het gebruikelijk dat er in zakelijke uitwisselingen ten alle tijden wordt gevousvoyeerd, tenzij de oudste van het gezelschap aangeeft te tutoyeren. “Toch was dat voor mij heel lastig toen ik de Kamer inkwam”, zegt Jorritsma. “Ik was 32 toen ik Kamerlid werd en naast mij zat Theo Joekes, hij was toen rond de zeventig. Vanaf dag één vroeg hij mij ‘je’ te zeggen. Ik vond het verschrikkelijk. Ik heb er drie maanden over gedaan om eraan te wennen.”

De Engelse taal weet niet beter

Elke taal gaat anders om met zijn beleefdheidsvormen. Zo heb je in het Duits ‘Sie’ en ‘du’ en is er in het Engels maar één aanspreekvorm: ‘you’. “Maar vergis je niet”, zegt Herman Pleij, emeritus hoogleraar historische Nederlandse letterkunde. “Engeland heeft een buitengewoon hiërarchische samenleving waarin je rol en je plaats erg duidelijk is.” Ondanks dat er maar één beleefdheidsvorm is, zijn er heel veel aanspreekvormen voor mannen en vrouwen die je meteen in herinnering brengen wat zijn of haar plek is. “Die hebben de je- en u-vorm helemaal niet nodig. Die hebben andere middelen”, zegt Pleij.

“Nederland is zo enorm gehecht aan gelijkwaardigheid. Want men zou zich niet moeten verbeelden dat je belangrijker en hoger staat dan een ander.” Pleij merkte het ook toen hij bij de universiteit aan de slag ging. Wanneer hij met ‘professor’ werd aangesproken dacht hij eerder dat het om een grap ging dan dat hij serieus werd genomen. “Verder zijn wij een zakennatie, we hebben een handelsmoraal, en dat betekent dat je het best zaken kan doen door het zand rul te maken. Je wil meteen een informele sfeer scheppen zodat je de ander het makkelijkst ten val kan brengen.”

De Alicante-podcast Moeten we nog 'U' zeggen? is nu te beluisteren in je favoriete podcast-app.