Wat kunnen we doen tegen polarisatie rondom Israël en Hamas? 'Zeg niet: dat is de dader en dat is het slachtoffer'

Volgens historicus Beatrice de Graaf zijn er verschillende oorzaken waarom dit conflict zulke heftige emoties oproept bij mensen. De eerste reden is volgens haar dat wereldwijd mensen hun zoektocht naar identiteit projecteren op dit conflict. "Mensen die zich onderdrukt voelen, die zichzelf achtergesteld voelen, niet erkend, niet gehoord, identificeren zich met de Palestijnen. Denk aan zwarte mensen, Ieren en moslims."

Daarnaast staat aan de andere kant een groep, waar ook veel christenen bij zitten, die zegt dat Israël een bijzondere positie heeft en beschermd moet worden, aldus de Graaf.

Wie is goed en wie is fout?

Een andere oorzaak hangt samen met de balanstheorie van de sociaal psycholoog Fritz Heider, zegt De Graaf. Die theorie houdt in dat als er iets heel ergs gebeurt dat mensen dan heel snel duidelijkheid willen. Ze willen weten wie goed is en wie fout en aan wiens kant ze moeten staan. "Je wilt dingen recht breien. Je hebt de goeden, de Palestijnen en de fouten, Israël en Amerika. En Hamas past niet in dat plaatje, dus daar praat je niet over."

De balanstheorie werkt ook de andere kant op. Mensen die helemaal achter Israël staan en alle kritiek op dat land meteen aan de kant schuiven. Beide kanten doen volgens De Graaf geen recht aan de werkelijkheid en brengen een oplossing niet dichterbij.

Oog voor alle slachtoffers

De Graaf en Paas zien geen grote oplossingen om uit de polarisatie te komen, maar wel kleine stappen die we kunnen zetten om polarisatie tegen te gaan. Een zo’n stap is volgens Paas dat we ons moeten bekommeren om slachtoffers aan zowel Israëlische als Palestijnse zijde. Hij is bang dat we anders onze menselijkheid verliezen. "Wat we kunnen doen is proberen elkaars pijn te blijven zien en compassie uit te spreken met de slachtoffers. Ik bedoel je hart krimpt als je ziet wat er op 7 oktober is gebeurd en wat er nu gebeurt in de Gazastrook."

Daarnaast moeten we ons, ook al zijn we pro-Palestijns of pro-Israëlisch, blijven oefenen in het denken dat de mensen van de andere groep echt bloeden, zegt Paas. "Het is niet zo dat die geen pijn hebben. Je moet proberen begrip te hebben voor de trauma’s die er aan de andere kant wel degelijk zijn. Hoe lastig je dat misschien ook vindt."

Reik elkaar de hand

Omdat Paas zich machteloos voelt en niet goed weet wat hij in deze oorlog kan of moet doen, heeft hij zich voorgenomen om zoveel mogelijk aandacht te geven aan vredesinitiatieven. Paas vond het mooi hoe rabbijn Awraham Soetendorp en jongerenimam Shamier Madhar elkaar de hand schudden bij Buitenhof. "Het is misschien symbolisch, maar het is denk ik beter dan heel veel dingen die je omgekeerd kunt verzinnen."

We moeten volgens Paas de vraag stellen wat meer gaat helpen om een oplossing dichterbij te brengen. We kunnen ons mee laten slepen door onze woede. Maar we kunnen er ook voor kiezen om: "Elkaar die hand te blijven schudden, een arm om mensen heen te slaan ongeacht tot welke partij ze behoren."

Volgens De Graaf en Paas stel je dan ook een daad, hoe klein ook. Ze beseffen goed dat zij 'makkelijk praten hebben'. Ze hebben namelijk geen familie of vrienden die direct door het conflict worden getroffen. Toch sluiten de sprekers af met de oproep om jezelf de vraag te stellen hoe jij een vredestichter kan zijn op de plekken waar je woont en werkt.