Wil je dat je baby goed Nederlands leert? Plaats hem niet voor een schermpje, maar ga ermee in gesprek

of luister de podcast op Spotify

Terwijl baby’s brabbelen, zijn ze taal aan het oefenen, zegt Paula Fikkert. “Ik heb mijn eigen dochter soms voor de spiegel zien zitten, zodat ze kon kijken hoe het eruitziet als ze bepaalde klanken maakt.”

Met 35 jaar onderzoekservaring en alleen al in 2024 twee prestigieuze prijzen op haar naam, geldt Fikkert als een toonaangevende expert in taalverwerving. Aan ouders geeft ze de raad: “Tegen je baby spreken is al goed. Maar je mag ook luisteren naar de reactie van je baby en daar vervolgens op ingaan. Dus meer een gesprek voeren dan eenrichtingsverkeer.” Des te belangrijker, zegt ze, om je kind geen taal te laten leren van filmpjes, maar juist in een sociale setting.

Spreken met je ongeboren baby

Uiteraard kan je dat gesprek pas na de geboorte voeren, maar dat hoeft je er niet van te weerhouden om al tegen je baby in de buik te praten. Volgens Fikkert begint het leren van taal namelijk al voor de geboorte.

De oren functioneren vanaf ongeveer de laatste drie maanden van de zwangerschap – dan beginnen baby’s te luisteren naar wat er om hen heen gebeurt, aldus Fikkert. “Dat is dan een beetje alsof je in een zwembad onder water zwemt en naar spraak luistert. De baby hoort niet echt woorden, maar wel het ritme van de taal,” legt ze uit. “En dat ritme is heel belangrijk om een taal te herkennen.”

Onderzoek in het babylab

Om het leren van taal te onderzoeken voert Fikkert experimenten uit in een babylab. Wat misschien spannend klinkt, is juist leuk voor zowel ouders als kinderen. Ze gebruiken bijvoorbeeld een speen met elektroden om te meten hoe snel een baby zuigt. “Wat baby's doen als ze iets interessant vinden, is harder zuigen. En als je dan wilt weten of ze iets eerder gehoord hebben of niet, kijk je naar het verschil in zuiggedrag.”

Interesse om je baby aan te melden voor onderzoek? Kijk hier voor meer informatie

Getrainde mondspieren

Verder verklaart Fikkert dat de reden waarom baby's vaak 'mama' of 'papa' als eerste woorden zeggen, eigenlijk heel eenvoudig is. Hoewel het natuurlijk een rol speelt dat ouders belangrijk zijn in het leven van een baby, zijn beide woorden vooral makkelijk uit te spreken. “Je hoeft er met je tong en motoriek nog niet zoveel voor te doen. Je sluit je mond en je opent je mond,” legt ze uit. Voor moeilijkere woorden heb je getrainde articulatiespieren nodig.

Getrainde spieren zijn ook de reden waarom de uitspraak van een tweede taal als volwassene lastig kan zijn. “Je mondspieren zijn getraind voor je eigen taal. En als je een nieuwe taal leert, moeten die spieren opnieuw getraind worden”, aldus Fikkert.

Prestigieuze prijzen

Fikkert’s bijdrage aan het vakgebied is alom erkend. Vorig jaar won ze een prestigieuze oeuvreprijs, de Neil and Sarah Smith Medal for Linguistics, voor al het werk dat ze in de afgelopen 35 jaar in de taalkunde heeft verricht. Ze is de eerste Nederlandse taalkundige die deze prijs in ontvangst neemt, na andere namen als Noam Chomsky.

Maar de blik is ook vooruit gericht, met de ERC Synergy Grant die ze in november ontving. Met deze onderzoeksbeurs van 14 miljoen euro gaat ze de komende zes jaar meer inzicht verwerven in ‘fonologie’, oftewel klank en klankstructuren die onze taal maken. Met een van de onderzoeksprojecten hoopt ze leesvaardigheid van de jonge generatie te verbeteren, waarmee het niet fantastisch is gesteld.

Spoedcursus babytaal

In het interview tijdens De Nacht van NTR Wetenschap deelt Paula Fikkert nog meer verrassende en soms grappige feitjes over babytaal en analyseert ze een gesprek tussen twee baby’s.

Luister hieronder het hele gesprek terug