Komt er wéér een referendum voor onafhankelijkheid in Schotland?

Tim de Wit praatte in de podcast met zijn vaste co-host, historicus Arend Jan Boekestijn over de verkiezingen in het meest noordelijke deel van het Verenigd Koninkrijk.

Bij de verkiezingen hoopt de Scottish National Party (SNP) van premier Nicola Sturgeon een absolute meerderheid te halen in het 129 zetels tellende parlement in Edinburgh. Als dat lukt, wil de partij een nieuw referendum kunnen organiseren voor Schotse onafhankelijkheid.

Brexit

In Schotland werd in 2014 nog een dergelijk onafhankelijkheidsreferendum georganiseerd. Destijds stemde iets meer dan 55% tegen. Bij het volgende referendum, over de Brexit, stemden de Schotten overwegend pro-Europa. Ze werden echter overruled door een meerderheid in andere delen van het Verenigd Koninkrijk, dat voor Brexit stemde. Dat viel niet in goede aarde in Schotland.

Mede door die Brexit lijkt de stemming in Schotland te draaien, vertelt Tim de Wit in de podcast: "De peilingen zijn aan het schuiven. Sinds vorig jaar lijkt er een meerderheid voor onafhankelijkheid." Niet alleen Brexit heeft invloed, ook corona, denkt De Wit. "De Schotten gingen over hun eigen volksgezondheid, ze konden hun eigen accenten zetten. Premier Sturgeon gaf dagelijks een persconferentie en liet zien dat ze er bovenop zat."

Illegaal referendum

Maar zomaar een referendum organiseren kan niet zomaar, vertelt De Wit. "Ze vallen gewoon nog onder het Verenigd Koninkrijk. De Britse regering in Westminster moet 'ja' zeggen." In andere woorden: Boris Johnson moet toezeggen en die voelt daar vooralsnog niks voor. "Tot nu toe gooit hij de kont tegen de krib."

Mocht Johnson nee blijven zeggen, zijn er nog wel andere opties. Zo zou Schotland een rechtszaak kunnen aanspannen, maar dat duurt lang en heeft als risico dat je helemaal met lege handen komt te staan. Ook grote demonstraties organiseren kan, maar dat is met corona lastig. "Dan heb je nog de nucleaire optie, zoals ze dat zelf noemen", vertelt De Wit: "Illegaal een referendum organiseren. Gewoon op eigen houtje zonder toestemming, zoals ze in Catalonië hebben gedaan. Maar dat is tot nu toe iets waar de SNP nooit over heeft willen praten."

Arend Jan Boekestijn ziet wel problemen met zo'n illegaal referendum: "Dit wordt niet erkend door de EU, dus Schotland kan dan niet zomaar lid worden, terwijl de SNP dat wel wil.” De partij kan er echter wel mee dreigen, denkt De Wit.

Podcast

In de podcast is er ook aandacht voor de laatste rel rondom Boris Johnson en wordt er gesproken met Laurens Dassen, de fractievoorzitter van Volt, over zijn eerste weken als Tweede Kamerlid. Luister de podcast via de site van NPO Radio 1 of je favoriete podcastapp.

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.