Pakjesavond in mei

Je moest volgens de liberalen bemoeienis van de staat sowieso zien te voorkomen. Dat leidt maar tot regeltjes, een bedillerige overheid, het verstikken van ondernemingszin en luiheid. Kortom, tot socialisme.

De heer Wiegel is nog te vitaal om zich om te draaien in zijn graf, en de coronacrisis is zo ingrijpend dat die waarschijnlijk ook in zijn ogen buitengewoon overheidsoptreden rechtvaardigt, maar de miljarden waarop de regering het Nederlandse bedrijfsleven nu trakteert doen hem misschien toch de wenkbrauwen wel even fronsen. Sinterklaas heeft daarbij tegenwoordig meer weg van Wopke Hoekstra dan van Joop den Uyl (hoewel Wopke naar verluidt weinig affiniteit heeft met Spanjaarden).

Boete

Deze week presenteerde het kabinet zijn tweede steunpakket voor bedrijven, en of dat het laatste is, dat durft nog niemand te voorspellen. Het tweede pakket kwam er minder soepel dan het eerste. Toen, in maart, kon elk bedrijf zijn hand ophouden, en was de voornaamste voorwaarde voor subsidie dat er geen ontslagen zouden vallen. Daarop stond een boete. Het kabinet deed een moreel appel op bedrijven om de regelingen niet te misbruiken. Want er zijn geen stoute kinderen bij.

Er was kritiek omdat brutale winstmakers als Booking.com zich naar voren drongen bij de geldkraan, en omdat minister Hoekstra zich wel erg gretig blauw betaalde aan KLM, maar daar konden de bewindspersonen naar eigen zeggen weinig aan doen. Er moest snel gehandeld worden, en toetsen kan ook achteraf.

In het tweede pakket is de boete vervallen. De vakbeweging is woedend en vreest een enorme ontslaggolf. Volgens het kabinet is dat een kleiner kwaad dan het omvallen van bedrijven, waardoor er sowieso geen banen zouden overblijven.

Het valt op dat de regering moeite heeft met het verbinden van voorwaarden aan de miljardensteun voor ondernemers. Er is weliswaar afgesproken dat de ontvangers dit jaar geen dividend of bonussen mogen uitkeren, en geen eigen aandelen mogen kopen, maar van het idee van de linkse oppositie om strenger te zijn voor degenen die er een particuliere belastingmoraal op na houden, werd niks meer vernomen.

Paradijs

GroenLinks en PvdA willen bedrijven die in belastingparadijzen gevestigd zijn uitsluiten van steun. De verantwoordelijke staatssecretaris, de D66'er Vijlbrief, liet doorschemeren dat hij daar wel iets in ziet. Denemarken, Polen en Frankrijk kennen vergelijkbare sancties. Maar er kwam niets van. Te ingewikkeld, vonden de ministeries van Financiën, Sociale en Economische Zaken. Misschien wel omdat Nederland zelf ook nogal eens opduikt in lijstjes met belastingparadijzen?

Minder moeite had het kabinet met een ánder steunpakket, dat voor de Caribische gebiedsdelen. Afgelopen woensdag stemden Curaçao, Aruba en St. Maarten in met de strenge eisen van staatssecretaris Knops. Die gingen onder andere over bestuurlijke transparantie en over salarissen. Wie stout is de roe.

Bewindslieden en ambtenaren moeten flink inleveren op hun vaak exorbitante vergoedingen, soms wel tot 25%. "Een klap in het gezicht", noemden ze het, maar ze gingen akkoord, want ze hebben geen keus. Corona betekent een financiële ramp voor de eilanden, die ze zonder hulp niet te boven kunnen komen. Het was slikken of stikken.

Mysterie

Het is natuurlijk prima dat het kabinet iets onderneemt tegen corruptie, vriendjespolitiek en zelfverrijking. Maar waarom lukt dat wel in de voormalige koloniën in de West, en zou het niet werken bij de witwassers, brievenbusbewoners en andere belastingontduikers aan de Zuidas?

Het is in de Trèveszaal natuurlijk makkelijker om je poot stijf te houden als er unanimiteit heerst in de coalitie. Iedereen in Den Haag vindt dat de eisen aan de eilanden gegrond zijn. Die eensgezindheid is er blijkbaar niet als het over voorwaarden aan steun voor het bedrijfsleven gaat. Het kabinet spreekt met één mond, zeker in crisistijd, ook al zijn dat de drie monden van Hoekstra (CDA), Wiebes (VVD) en Koolmees (D66). Maar je vraagt je af of die harmonie beklijft naarmate de crisis langer duurt.

De schrijver Godfried Bomans was sinterklaas-expert. Maar op de vraag waarom de goedheiligman aan rijke kinderen altijd meer cadeautjes geeft dan aan arme, moest zelfs hij het antwoord schuldig blijven. "Dat is een mysterie", schreef hij 75 jaar geleden in een diepgravend artikel in Elseviers Weekblad. Een mysterie dat Den Uyl noch Wiegel hebben kunnen ontrafelen. En of Hoekstra het antwoord weet? Dat moet nog maar blijken. Vol verwachting klopt ons hart...

Wim van Klaveren werkt voor De Nieuws BV