Kan Rutte door?

Rutte presenteert zich ’s avonds als winnaar aan de wereld. De internationale pers is toegestroomd om te zien of ‘het populisme’ een halt toe wordt geroepen. Of Wilders de grootste wordt. Het antwoord komt van een man van 1, 95 meter in een blauw pak met een grote grijns. “Nederland heeft ho gezegd tegen een eng soort populisme.”

De buitenlandse persbureaus nemen het gretig over. Breaking News berichten vliegen de wereld over. Het populisme wint niet in Nederland. De PVV is gestopt, Rutte wordt opnieuw premier. De VVD-voorman zelf beent zelfverzekerd door de mensenmenigte. En passant vertelt hij de NOS camera dat hij het voortouw wil nemen in de formatie.

De premier straalt als een winnaar vanavond. One more time, beuken de beats van Daft Punk door de VVD-zaal. Natuurlijk wil hij door. Natuurlijk zet hij zich neer als de leider van het land. Maar wie goed naar zijn speech heeft geluisterd weet dat deze uitslag een dubbele laag heeft.

Historisch

Ja, de VVD is de grootste partij van het land. Maar het verlies is flink, een vijfde van de zetels is verdampt. Bij coalitiepartner Partij van de Arbeid is de klap nog harder. Vice-premier Asscher schrijft historie. Hij raakt 29 zetels kwijt. De sociaaldemocraten gaan ongenadig hard onderuit. Het moet heel hard binnenkomen bij dit kabinet. De zittende regering heeft nu slechts steun van 42 zetels in de Kamer. Dat is ongeveer evenveel als de VVD daarvoor in z’n eentje had.

De duiding van Rutte bij het slotdebat is duidelijk. Hij ging de verkiezingen in met twee boodschappen. Het herstelbeleid doorzetten en het populisme stoppen. Dat tweede is gelukt, het eerste wat minder. Zijn missie is slechts gedeeltelijk geslaagd. Het klinkt allemaal al wat minder euforisch dan in die zaal vol VVD-vrienden.

De premier beseft dondersgoed dat hij een haast historisch verlies heeft geleden. Alleen Paars II ging ooit harder onderuit. Daarbij zie je twee opvallende overeenkomsten. Niet alleen waren de VVD en de PvdA het motorblok van die coalitie, ook zat het –op een haar na- de rit uit. Grote verschil; de premier keerde daarna niet terug.

Het Coalitiespel

Ook dat zou nu weer kunnen gebeuren. Het grote coalitiespel gaat beginnen en daar gebeuren gekke dingen. Voor de hand ligt dat de VVD het voortouw neemt. Zo gaat dat nou eenmaal in Nederland. Vaak levert die grootste partij ook de premier, maar niet altijd. Daar zit de crux, zeker met deze uitslag in het achterhoofd.

De kans is namelijk groot dat Rutte met Pechtold en Buma in zee moet. Twee mannen met ambitie voor het premierschap. Twee van de meest geslepen politici op Het Binnenhof ook. Als iemand deze uitslag slim kan uitspelen, zijn zij het wel. Reken maar dat ze deze kans zien. Maar durven ze hem ook te grijpen? Dat wordt nog wat in deze toch al zeer ingewikkelde formatie.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV.