Een stikstofbom onder het kabinet

Dit verhaal begint bij de Raad van State (RvS) die recent een dikke streep haalde door het Programma Aanpak Stikstof (PAS). In het vorige decennium ontworpen door Kamerlid Ger Koopmans (CDA) en gesteund door Diederik Samsom (PvdA). Een compromis waardoor de landbouw en het verkeer konden blijven groeien en natuurgebieden zouden worden beschermd.

Wat was de 'truc'? Dat, vooruitlopend op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor natuurgebieden, alvast toestemming gegeven wordt voor activiteiten die waarschijnlijk schadelijk zijn voor die gebieden. Kortom, eerst stikstof uitstoten en pas later maatregelen nemen. Daar trapt de RvS dus niet meer in.

Een land 'op slot'

Gevolg: dat honderden vergunningen voor stallen, wegen, dijkverzwaringen en zelfs windmolens op de tocht staan of ernstige vertraging oplopen. Het beeld van een land 'dat op slot gaat' leidt bij de VVD acuut tot de keuze voor robuuste oplossingen. Van 'verzin een juridische list' tot 'dan pakken we natuurgebieden toch gewoon hun status af'.

Andere partijen zien hun kans schoon om eindelijk hun wens voor een kleinere veestapel en lagere maximumsnelheid door te drukken. Een heldere politieke keuze lijkt het. Of een nieuwe truc óf drastische maatregelen waardoor de uitstoot van stikstof serieus beperkt wordt.

Deze klassieke strijd tussen rekkelijken en preciezen zou weleens op een makkelijke overwinning van de preciezen kunnen uitdraaien. Geen Nederlandse of Europese rechter die nu nog akkoord gaat met op de pof maatregelen. In dat geval wordt stikstof uitstoten een schaars goed en brandt de strijd los van 'wie wel' en 'wie niet'.

Coalitiepartij D66 ziet een mogelijkheid op minder koeien (zijn erg goed in stikstof) maar dat ligt zeer gevoelig bij het CDA. De ChristenUnie ziet het liefst vliegveld Lelystad dicht blijven voor vakantievluchten en daar wordt de VVD weer extreem boos van. En op een discussie over de maximumsnelheid zit de VVD ook bepaald niet te wachten. Me dunkt. Er zijn kabinetten over minder gestruikeld.

Voor even geparkeerd

Dat het Kamerdebat vorige week tamelijk rustig verliep kwam door het mantra 'eerst de exacte gevolgen in kaart brengen'. Echte keuzes hoeven nu dus nog niet te worden gemaakt. Een commissie van wijzen is reeds ingesteld en daarmee is de kwestie voor even geparkeerd en kan de Kamer redelijk zorgeloos naar de camping.

Is stikstof echt zo erg? Toen ik las dat stikstof junkfood voor planten is, raakte ik niet gelijk in paniek, of zo. Helaas blijken brandnetels er gek op te zijn en zich als een gek te verspreiden. Andere soorten die nuttig zijn voor de biodiversiteit leggen het dan af.

Tevens bedreigt stikstof de lucht- en grondwaterkwaliteit. Onze gezondheid, dus. Een mañana, mañana mentaliteit is daarom lichtzinnig. Sterker nog, op de korte termijn is stikstof schadelijker voor ons Nederlanders dan klimaatverandering.

Daarom voel ik stikstoftafels en een stikstofakkoord aankomen. Daarmee kan deze politieke tijdbom onschadelijk gemaakt worden. Zo niet, dan hebben we in het najaar 'de stikstofcrisis'.

Over Joost Vullings

Joost Vullings is politiek commentator voor EenVandaag op radio en televisie. Iedere dinsdag beschouwt hij de politieke ontwikkelingen in Den Haag en in de rest van het land.