Acht redenen waarom we er toch weer naast zaten

In 2016 gingen de voorspellingen de mist in omdat veel meer weifelende kiezers in de laatste paar dagen of in het stemhokje voor Trump kozen. De opkomst voor Trump kiezers was bovendien veel hoger dan verwacht. Tenslotte onderschatte de peilingen de steun die Trump kreeg in de zogenaamde Rust Belt-staten omdat er niet gecorrigeerd werd voor het onderwijsniveau van het electoraat.

Na de deconfiture van 2016 bezworen de enquêtebureaus ons dat zij hun lesje geleerd hadden en er nu alles aan hebben gedaan om hun modellen zo aan te passen dat ook rekening gehouden wordt met de zogenaamde shy vote (kiezers die niet willen zeggen dat zij op Trump stemmen). Dat is dus niet gelukt. Wat is er nu misgegaan?

Vermoedens

Er zal nog veel onderzoek moeten worden gedaan om dit precies uit te zoeken. Ik heb wel een aantal vermoedens die misschien de moeite waard zijn om te onderzoeken:

1. Het lijkt erop dat Biden eenvoudigweg te veel vertrouwd heeft op de gunstige peilingen en mede daarom besloot om geen intensieve campagne te voeren. Trump daarentegen heeft in de laatste dagen wel vijf staten per dag bezocht en dat zou misschien voor een deel verklaren waarom hij beter scoort dan verwacht.

2. Biden lijkt ook de Latino-stem in Cuba verkeerd te hebben ingeschat. Vluchtelingen van de socialistische misère op Cuba zijn natuurlijk erg gevoelig voor het frame van Trump dat Biden een socialistische politiek zal gaan voeren. Die aantijging slaat natuurlijk nergens op, maar dat doet er niet toe. Waar het om gaat is dat de Democraten veel te laat in de gaten kregen dat Trump in Florida veel meer Latino kiezers aan het binnenhalen was dan verwacht.

3. Hetzelfde geldt misschien mutatis mutandis ook voor de zwarte kiezers, kiezers met een college degree en in het algemeen jongeren. Trump scoorde beter dan verwacht.

4. Arme Amerikanen hebben meer last van het virus dan rijke. Zij kunnen zich niet veroorloven om de stad te ontvluchten. Er moet gewoon brood op de plank en dat betekent je blootstellen aan het akelige virus. Een deel van hen moet zich geërgerd hebben aan de lakse houding van Trump t.a.v. de pandemie. Een ander deel heeft er misschien juist een voorbeeld aan genomen. Zij hebben al problemen genoeg en zijn misschien ontvankelijk voor de boodschap dat het allemaal wel meevalt met het virus of zelf een hoax is. Misschien heeft die laatste groep vooral op Trump gestemd.

5. Misschien hebben de demonstraties tegen racisme die soms uitliepen op plunderingen er nog meer ingehakt dan men dacht. Vooral mensen in voorsteden vrezen dat zij veel te verliezen hebben als de massa komt buurten. Hier speelt ook het frame van Trump dat Biden de wijken van samenstelling wil doen veranderen.

6. De Democraten zijn misschien nog steeds niet het stigma kwijt dat zij van de Teaparty opgeplakt kregen. In 2009 hebben de Democraten immers de banken gered terwijl veel mensen hun huizen moesten verlaten. Dat verwijt is niet geheel terecht omdat de banken meestal niet illegaal handelden zoals Obama niet moe wordt om uit te leggen. Hoe het ook zij, ik denk dat de democraten nog steeds geassocieerd worden met Wall Street terwijl Trump er op de een of andere manier in geslaagd is om zijn connectie weg te wassen. Dit stigma van de Democraten maakte het voor Trump nog steeds mogelijk om de gedupeerden van de 2008/9 crisis aan zich te binden. Biden, die ook nog eens in het belastingparadijs Delaware woont, heeft hier een nadeel.

7. Voorts denk ik echt dat veel Amerikanen echt genoeg hebben van decennialang oorlog voeren. Obama en dus ook Biden als zijn vicepresident hebben dat meer gedaan dan Trump. Trump is immers met veel fanfare vertrokken uit Syrië en Irak. Ook in Afghanistan is de Amerikaanse presentie sterk gereduceerd. Dat was precies wat veel Amerikanen wilden.

8. Tenslotte denk ik dat de impact van globalisering nauwelijks overschat kan worden. De opkomst van de middenklasse in China vindt zijn spiegelbeeld in de stagnatie van de Amerikaanse middenklasse. Amerikanen hebben vaak twee of drie banen nodig om de levenstandaard van hun ouders te evenaren. Zij zijn zeer gevoelig voor Trumps bereidheid om tegenwicht te bieden aan China. Natuurlijk heeft een handelsoorlog op termijn alleen maar verliezers maar veel Amerikanen hopen dat er een einde komt aan het uitbesteden van hun werk aan lagelonenlanden.

Niet te benijden

Intussen zijn de Verenigde Staten niet te benijden. Als Biden wint, vindt hij een Republikeinse meerderheid in de Senaat op zijn weg. Hoe kan Biden de natie verzoenen en helen als er geen groei is, enorme schulden zijn en er grote concurrentie is van opkomende markten? Als Trump wint zullen de instituties nog meer eroderen.

Het maakt eigenlijk niet uit of Trump wint of verliest, zijn voorliefde voor fake news en polarisatie zorgt ervoor dat meer mensen dan ooit de verkiezingsuitslag als illegitiem zullen ervaren. Vertrouwen in democratische instituties zal verminderen. Extremisme en radicalisme zullen toenemen.

Of Trump wint of Biden is voor Europa in zekere zin lood om oud ijzer. Als Trump wint kan hij zomaar besluiten om de VS uit de NAVO te halen. Het Congres zal dat niet accepteren, maar de schade is dan al opgetreden. Hoe kan de NAVO voor afschrikking zorgdragen als de Amerikaanse president er niet meer in gelooft?

Europa kan voor zijn verdediging niet afhankelijk zijn van een hertelling in Wisconsin. Als de EU-lidstaten nu nog steeds verzuimen om echte stappen te nemen in de richting van strategische autonomie zijn zij geen knip voor de neus waard.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.