Eigen burger eerst

Heb je er eerst een dagtaak aan gehad om alle wandaden en halve misdrijven van president Trump goed te praten en dan krijg je dit. Stank voor dank! Het leven van een Derk Jan Eppink of Leon de Winter gaat bepaald niet over rozen. Leon mag dan patat hebben uitgevonden waar je niet dik van wordt, zijn investering in Trump rendeert voor geen meter.

Nuance vergeten

Zo blijkt maar weer, zelfs populisten kunnen zich niet onttrekken aan de ambivalentie in deze boze wereld, terwijl dat toch de opzet was. Die opzet bleek overigens lang niet altijd productief. Jaren geleden instrueerde Geert Wilders zijn leerling Hero Brinkman om 'de nuance te vergeten'. Nou dat hebben we geweten.

Met de snelheid van het licht stelde Hero voor ons rijk in de West te verkopen. Die uitspraak deed het goed in de media, maar loste hoegenaamd niets op. Daar zat Hero niet mee. Ambivalentie kon hem geen klap schelen, maar dat betekende eveneens dat hij nog geen deuk in een pakje boter sloeg.

Doodstraf

Zo worstelen populisten eveneens met onze IS-strijders en dat komt niet alleen omdat de grote voorman Trump hen hardhandig tot de orde roept. Nee, het is de slogan 'eigen burger eerst' die een populist in een staat van permanente verwarring kan brengen. Indien eigen burgers immers meer rechten hebben dan vreemdelingen, zullen volgens diezelfde logica Nederlandse burgers die in den vreemde misdaden plegen zich eveneens op die rechten trachten te beroepen.

Irak kent immers, anders dan in ons land, de doodstraf en dat kan de 'beschaafde' populist, ja ja die zijn er ook, niet over zijn hart verkrijgen. Een beschaafd land kent immers geen doodstraf. Om de beschaafde populist te vriend te houden zullen we toch echt de misdadigers moeten ophalen.

Verwarring

Zo bezien zouden wij toch echt meer empathie voor de populist kunnen opbrengen. Bij elke gelegenheid schreeuwt hij 'eigen burger eerst' maar in de casus van de IS-strijder slaat de verwarring toe. Nu kan de populist proberen de consistentie te handhaven door ook in ons eigen land de invoering van de doodstraf te bepleiten, maar dan krijgen zij de 'beschaafde' populisten weer op hun dak. Het is ook nooit goed.

En dan zijn er ook nog praktische veiligheidsoverwegingen waar niet elke populist ongevoelig voor zou hoeven te zijn. Wat is nu gevaarlijker, een IS-strijder die in Irak of Syrië zich schuilhoudt maar op elk moment kan terugkeren om misdaden te begaan, of een IS-strijder in een Nederlandse gevangenis?

Slagerswerk

Een slimme populist zal zich door deze vraag overigens niet gelijk uit het veld laten slaan. Hij zal betogen dat onze rechtsstaat om goede reden hoge eisen stelt aan de bewijsvoering waardoor de IS-strijder er hoogstwaarschijnlijk met een betrekkelijk milde straf van af komt zodat hij snel weer het slagerswerk ter hand zal nemen.

Daar heeft die slimme populist natuurlijk een punt, hoewel het alternatief - een IS-strijder die op eigen gelegenheid terugkeert om bij ons de ongelovigen een lesje te leren - toch minstens zo onaantrekkelijk en onveilig klinkt.

Beschermde diersoort

Hoe men het ook wendt of keert er is veel reden om de populisten de komende tijd wat te ontzien. Witwassen van Trump zit er voor hen niet meer in nu de grote populistische voorman zich terugtrekt uit het Midden-Oosten en de Koerden laat barsten. Trumps belangenverstrengeling in Oekraïne bezorgt nu zelfs de Republikeinse partij migraine, en dat zegt wat.

En zo is er nog meer ongemak voor de frisse en fruitige populist. De gevolgen van Brexit zien er elke dag rampzaliger uit. Thierry Baudet zit met zijn Nexit zo in het nauw dat hij zich in alle bochten wringt om 50.000 boeren het hof te maken. Men moet toch echt in aanstormende electorale rampspoed geloven indien men voor slechts 1 of 2 zetels boeren gaat paaien.

Wilders heeft het ook zwaar. Hij ging er altijd vanuit dat een informeel Berufsverbot voor PVV-ers voorkomt dat zijn fractie leegloopt. Sietse Fritsma, kompaan van Wilders van het eerste uur, lijkt er nu echter wat op gevonden te hebben. Hij verlaat de Kamer en wordt ondernemer! Als Sietse dat voor elkaar krijgt zullen er vast meer volgen. Populist dreigt een beschermde diersoort te worden die alleen nog in reservaten is te bewonderen.

Arend Jan Boekestijn is historicus en oud-VVD-Kamerlid.