Studieschulden doen gewoon pijn

Niet leuk, dat is de beste manier om het te beschrijven. Als ervaringsdeskundige weet ik dat een studieschuld niet vrolijk stemt. En ik ben niet alleen. Wie naar de cijfers kijkt schrikt. Dik 777.000 mensen zitten met zo’n schuld opgescheept. Allemaal betalen ze de prijs voor hun studie, bij elkaar ruim 21 miljard euro.

In mijn geval is dat totaal terecht. Als student uit 2006 viel ik nog onder het oude financieringsstelsel. Een schuld was niet per se nodig. Had ik braaf mijn studie afgemaakt, dan was een groot gedeelte van mijn huidige lening in een gift veranderd. Als ik iets wijzer was geweest als 18-jarige had ik waarschijnlijk minder geleend. Ik heb mijn billen gebrand en moet op de blaren zitten.

Voorland

Het enige voordeel is dat ik zo wel weet wat het voorland van de huidige studenten is. En dat is dus niet leuk. Studieschulden doen gewoon pijn. Een ‘sociaal leenstelsel’ klinkt vriendelijk, maar is het niet. Een gunstige lening voor je studie blijft gewoon een lening. En zoals ieder reclamespotje voor een financieel product tegenwoordig moet melden: “Let op! Geld lenen kost geld!” Dat niet alleen, het kost je in dit geval ook kansen.

De kans op een koophuis bijvoorbeeld. In een krappe huizenmarkt met strenge hypotheekeisen telt je studieschuld dubbel en dwars mee. Zelfs al heb je driekwart van je lening terugbetaald, dan nog wordt je aanvankelijke leenbedrag meegerekend. Waardoor die droom van een eigen huis een droom blijft en je gedwongen bent tot huur.

Vanwege je opleiding verdien je waarschijnlijk teveel voor sociale huur en ben je veroordeeld tot de torenhoge private prijzen. Het pijnlijke daarvan is dat je hoge vaste lasten hebt, die door je studieschuld nog iets verder worden opgedreven. Lasten ook waar je weinig aan hebt. Je steekt je geld namelijk niet in je eigen huis, maar in de portemonnee van een verhuurder. Als gezegd; niet leuk.

Politiek pijnpunt

Dat is niet alleen klein persoonlijk leed, maar een politiek pijnpunt. Met het huidige stelsel worden ook jongeren die een stuk verstandiger zijn dan ik deze fuik in gedreven. Wie nu wil studeren moet haast wel lenen. Waarmee iedere afstudeerder niet alleen met een diploma, maar ook met een schuldenlast de grotemensenwereld in wordt gestuurd. Zo creëert de overheid dus een hele generatie schuldenaars en vergroot direct ook hun afstand tot de huizenmarkt. Dat kan niet de bedoeling zijn.

Het makkelijke weerwoord is dat een studie zich dubbel en dwars terugbetaalt. Oud-PvdA baas Bos vond de basisbeurs daarom ook oneerlijk. Volgens hem betaalde de slager op de hoek zo mee aan de opleiding van de advocaat, een drogreden. De realiteit is natuurlijk dat niet iedereen advocaat of beursbengel wordt. Die figuren, de sociale advocaten uitgezonderd, redden zich inderdaad prima. De pijn zit hem bij de jongens en meisjes die zich in de schulden steken om leraar, verpleegkundige of kantoorklerk te worden.

Zihni Özdil

In Den Haag lijkt die realiteit nog niet helemaal door te dringen. Met VVD, PvdA, GroenLinks en D66 als leenstelsel-fans is de Kamer precies in evenwicht. De helft is voor, de helft tegen. Althans, dat was zo, tot dit weekend. GroenLinks Kamerlid Zihni Özdil heeft namelijk iets bijzonders gedaan. Hij gaat tegen de huidige partijlijn in en wil van het stelsel af. Een dappere actie en ik geef hem groot gelijk.

Toch hoeven de studenten van vandaag en morgen voorlopig niet te juichen. Het regeerakkoord is namelijk duidelijk; het stelsel blijft bestaan. Dat betekent dat CDA en ChristenUnie met pijn in het hart tegen moties over het afschaffen daarvan moeten stemmen. En ik vraag me af zelfs of GroenLinks dat, ook na de actie van Özdil, niet alsnog voor het leenstelsel is.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV.