Het kabinet worstelt alwéér met de kiezer

De Wet Raadgevend Referendum schrijft voor dat het kabinet na de stembusgang 'zo spoedig mogelijk' met een reactie komt. Een vrij rekbaar begrip: in het geval van het Oekraïne-referendum was dat bijna 7 (zeven!) maanden later. Eindeloos werd er gesoebat over een inlegvelletje. En over of de Kamer deze uitslag (61 procent tegen, 38 procent voor) wel moest 'respecteren'. Het was immers 'slechts' een raadgevend referendum. Kamerlid Jacques Monasch stapte uit de PvdA-fractie en ging een motie van wantrouwen steunen. Het lijkt alweer eeuwen geleden. Het velletje kwam er, en niemand was er blij mee. Maar het kabinet overleefde.

'Schandalige kolder'

Ook nu, na het 'nee' tegen de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv, of Sleepwet, zo u wil) begint het kabinet met tijd winnen, zij het bescheiden. Donderdag wordt de uitslag officieel door de Kiesraad vastgesteld, zo zei vice-premier Ollongren (D66). Vanaf dan gaat de teller lopen. Gezien de hartstochtelijk verklaarde liefde voor de Wiv (Sybrand Buma (CDA) noemde kritiek op de wet zelfs 'schandalige kolder', toe maar) ligt langdurig uitstel niet voor de hand. Deze wet moet en zal er komen, dus zal het kabinet snel zaken willen doen.

Sputteren

Tweede Kamerlid Kees Verhoeven (D66) sputterde de dag na het referendum in een tweet nog over 'geen meerderheid', maar de uitslag is duidelijk. De meeste kiezers (49,5 procent) zien deze Wiv niet zitten. Daarmee bevindt met name D66 zich in een curieuze positie. De meeste kiezers zijn het namelijk eens met de positie die D66 vóór de verkiezingen nog innam: deze wet deugt niet.Toen liet D66 zich tijdens de kabinetsformatie ompraten: "Als jullie nou vóór deze wet zijn, dan krijgen jullie het uit de Grondwet halen van de burgemeestersbenoeming ervoor terug." Er zijn betere deals denkbaar. Maar met deze uitslag in de pocket valt er wellicht meer te halen dan een evaluatie van de Wiv over 2 jaar, zoals nu afgesproken is. Ook coalitiegenoot ChristenUnie lijkt namelijk van mening dat dit referendum gevolgen zou moeten hebben.

Worsteling

Buma heeft zijn stoere woorden van oktober vorig jaar ("We negeren dit en beschouwen het niet als een echt referendum.") na woensdag niet meer herhaald. Hij heeft gezien dat mensen daadwerkelijk gingen stemmen, en dat het referendum best 'echt' was. Aanpassen, eerder evalueren, meer toezicht... Het kabinet kan met deze uitslag meerdere kanten op. Maar wil het de Wiv behouden en tóch de nee-stem 'respecteren' dan heeft Rutte een nieuwe Houdini-act nodig. Categorie 'inlegvel'. We zwaaien het referendum binnenkort definitief uit. Maar voor het zover is, genieten we nog even van deze uiterst democratische worsteling.

Remko Theulings is politiek verslaggever en commentator van EenVandaag. In die hoedanigheid volgt hij de ontwikkelingen op het Binnenhof op de voet.

09