Uit onverwachte hoek

Niet dat we elkaar ooit ontmoet hebben, maar ik kreeg op enig moment iets over zijn samenwerking met een van die takken van de gele bandjes van Lance in mijn inbox. Sinds die tijd lees ik soms berichten die de voormalige president de wereld instuurt omdat ik, blijkbaar, op de mailinglist ben blijven wonen. Dat zijn aankondigingen van grote congressen waar wereldleiders aanwezig zijn (en waarvoor ik dan voor uitgenodigd word om dat alles aan te horen), in memoriams van hooggeplaatste dode Amerikanen of berichten over schenkingen bij lawines, tornado’s en overstromingen. Dat ik (en waarschijnlijk velen met mij) maar weet dat de familie Clinton mooie dingen met hun gespaarde centen doen. Schenkingen, giften…you name it.

Een ingehouden keutel

Op 30 mei kreeg ik weer een Clintontekst binnen. Met een half oog keek ik naar de woorden; de laatste mail die ik van hem gelezen had, ging over de overleden basketbalcoach Eddy Sutton, ook een Arkansas-man. Nu kwam er een zeer serieuze tekst op me af. Het waren dagen dat heel veel toppolitici in deze wereld met meel in de mond spraken over het totale onvermogen van Donald Trump om orde in de Amerikaanse chaos te scheppen. Ik las Bill’s tekst en dacht: het is minutieus netjes opgesteld, het is niet echt vilein, niet flink kwetsend, niet bozig…het is reëel, maar het gaat toch net iets verder dan ik de laatste dagen heb gehoord of gelezen van anderen. Het is nog wel meel en zonder naambenoeming, maar toch…het prikt.

Barack Obama volgde drie dagen later en had ook nog een lichte meelsmaak in de mond: wel behoorlijk scherpe bewoording, maar toch ook nog iets van een halve, ingehouden keutel. Er is niemand die uitroept of opschrijft: "Hé Trumpie, doe eens wat joh, zeg eens wat tegen je onderdanen en speel niet zo’n schijnheilige rol door met een bijbel in de hand te gaan staan zwaaien met die vreselijke, hooghartige gezichtsuitdrukking op je oranje, bolle toet."

Dat hoor je dus niet, want ex-presidenten en politici van nu horen, binnen een soort van erecode, op gentleman-achtige wijze met elkaar te spreken en te briefwisselen. Ook al haten ze elkaar, dan nog dienen ze in keurige-mensen-taal de president van de USA te benaderen. Neen, niet schelden of een boze vinger uitsteken, maar onderkoeld je bedenkingen in mooie woorden verpakken, dat is de truc. Of… de Canadese versie: 21 seconden nadenken alvorens je iets zegt.

George Floyd

De tekst die ik kreeg luidde (vrij vertaald): In de dagen na de dood van George Floyd is het onmogelijk niet samen te treuren met zijn familie en het niet te hebben over onze collectieve woede, de afkeer en frustratie en vooral het enorme onrecht dat hem en zijn familie is aangedaan. Het is een pijnlijke herinnering voor eenieder dat iemands ras nog altijd uitmaakt hoe hij of zij behandeld wordt in bijna alle aspecten van de Amerikaanse samenleving. Niemand verdient het te sterven zoals George Floyd deed. En de waarheid is dat, als je blank bent in Amerika, je een heel kleine kans hebt dat zulks ook gebeurt.

Die waarheid is de basis van de onderliggende pijn en boosheid voor velen die zich nu laten horen in een wereld waarin je als mens bekeken wordt via de kleur van je huid. 57 jaar geleden droomde Dr. King van de dag dat zijn vier kinderen beschouwd zouden worden als mensen en niet als mensen met een kleurtje. Het ging immers om je karakter, om wie of wat je was, hoe je leefde en niet om welke kleur je had.

Vandaag schijnt die droom van toen heel ver weg te liggen, buiten ons bereik zelfs en we zullen nauwelijks in de buurt van die droom komen als we doorgaan mensen met een kleur te behandelen met de onuitgesproken en vreselijke aanname dat die mensen 'minder' zouden zijn. We dienen elkaar te beschouwen als gelijken in dit leven, in vrijheid levend, met respect en waardigheid voor en met elkaar. Het is nodig onszelf en anderen deze moeilijke vragen voor te leggen en er ook antwoorden op te krijgen.

Mijn eerste vraag: wat als George Floyd een blanke man was geweest die in de boeien werd geslagen met zijn handen op de rug? Zou hij dan vandaag nog leven? Mijn volgende vraag: waarom blijft dit grote probleem voortduren in onze maatschappij bestaan? En ook: Wat kunnen wij eraan doen om er zeker van te zijn dat iedere leefgemeenschap zijn politiebescherming krijgt die het nodig heeft en ook verdient. En ook de belangrijke vraag: wat kan ik zelf doen?

En ja, het is ontzettend moeilijk deze vragen goed te beantwoorden in de verdeel- en heerswereld waarin we leven, waar 'wij' tegenover 'de ander' staan. Probeer niet de schuld te verleggen en onttrek je niet aan je verantwoordelijkheden. Mensen die 'macht' hebben dienen als eerste deze antwoorden te geven. Maak duidelijk wie 'wij' zijn en beperk het begrip 'de ander' zo veel mogelijk in je manier van redeneren. En vooral: accepteer schuld en neem verantwoordelijkheid. Ja, de rest van ons zal deze vragen ook moeten beantwoorden, maar vooralsnog moeten mensen van wie verwacht wordt leiding te geven dat als eerste doen.

Dat is het minste wat we voor George Floyd kunnen doen en ook voor de families van alle andere Amerikaanse burgers die werden bekeken en behandeld op hun huidskleur in plaats van op inhoud en karakter. De toekomst van het land hangt hier vanaf. Was getekend: Bill Clinton.

Wat kan ik zelf doen?

Zonder echt heel persoonlijk te worden, zonder naambenoeming, is die sigarenroker uit Arkansas toch bij machte gebleken zijn woorden behoorlijk in het gif te duwen. En dat viel me op. O ja, Bill Clinton was president van de USA van 1992 tot 2001. Hij diende heel wat stormen te overwinnen en baadde soms in tamelijk vuil water. Rassendiscriminatie 'leefde' ook in zijn presidentiële dagen en dat weet hij. Hij heette een 'new Democrat' te zijn. Toch geven Amerikanen hem een behoorlijk rapportcijfer over zijn gehele ambtsperiode, ondanks die merkwaardige affaire met mevrouw Lewinsky.

Ik herinner me ooit een stuk in de New York Times te hebben gelezen dat Bill en zijn vrouw Hillary tussen 2001 en 2015 goed waren voor 240 miljoen dollar aan inkomsten louter via speeches en boeken. En ik herinner me ook nog dat Hillary ooit zei dat ze, in 1992, bijna bankroet het Witte Huis verlieten, het leven was zó duur geweest. Dat laatste vond ik toen en nu nog steeds flauwekul.

De tekst die hij afgelopen week in mijn laptop stopte niet. In de wetenschap dat in zijn regeringsperiode het er in de USA niet anders aan toe ging dan nu, is dit toch een (misschien wel makkelijke) keertwending voor hem.

Hij doet het echter wel.

Met Matig Meel in de Mond.